"Habarlar" gazeti

Esaslandyryjysy: Hojalyk hasaplaşygyndaky redaksion birleşik
Salgysy: Aşgabat şäheri, 1995-nji köçe, 66
Telefon belgileri: 22-33-29, 22-33-06
Email: habarlar@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Dünýä ýaly gadymy senet(oçerk)

Gazakbaý mugallym diýseň, belki, tanamazlyklary mümkin, «Gazakbaý öýçi ussa» diýseň welin, ony bu jelegaýlarda tanamaýan ýokdur. Halkymyz eli hünärli adamlara uly hormat goýýar. Onda-da öý gurmak, köpri salmak, bag ekmek ýaly işi pirli, sogap iş hasaplaýarlar. Şeýle sogaply işe yhlasyny siňdirip, ata-babalarymyzyň sungat derejesine göteren ak öýleri ýasamak senedini mynasyp dowam etdirýänleriň biri hem Daşoguz welaýatynyň Saparmyrat Türkmenbaşy etrabynyň ýaşaýjysy Gazakbaý Dirrikowdyr. Onuň ýasaýan ak öýleri Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwrüniň dabaraly toý-baýramlaryny bezeýär. Bu gadymy senedi geljekki nesillere aýawly ýetirmek ýaly haýyrly işe baş goşan Gazakbaý aganyň Gurbanmät Rejepmädow, Annamät Dirrikow, Rejepmät Soltanmyradow ýaly şägirtleri häzirki wagtda ussat öýçi ussa hökmünde halkyň nazaryna düşmegi başardylar.

4 Fewral 2021

Miras

Kejebe

Türkmen halky ir döwürlerden bäri şatlykly günleri we möhüm seneleri toý bilen dabaralandyryp gelipdir. Her bir toýuň hem öz aýratynlyklary bolup, olar kem-kemden milli däp-dessurlara öwrülýär. Durmuş (gelin) toýy halkymyzyň tutýan toýlarynyň naýbaşylarynyň biridir. Bu toý bilen baglanyşykly däp-dessurlaryň köpüsi häzirki döwre çenli gelip ýetipdir. Türkmen toýy elmydama uludan tutulyp, onda ýigitlerimiz at çapdyrmakda, göreş tutmakda, ýaglyga towusmakda bäsleşipdirler. Şeýle hem “Keçe-keçe” ýaly oýunlar oýnalypdyr.

4 Fewral 2021

Miras

Halkymyzyň buýsanjy

Her millete mahsus ilkinji aýratynlyklaryň biri onuň dilidir. Dil ýaşasa, millet ýaşaýar. Dil baýlaşsa, millet baýlaşýar. Ene dilimizi ösdürmek milliligimizi berkitmegiň bir serişdesidir. Şonuň üçin ata-babalarymyz taryhyň dowamynda ene dilimize iňňän uly sarpa goýupdyrlar. Mundan müň ýyl töweregi ozal ýaşap geçen türkmen alymy Mahmyt Kaşgarlynyň «Türki dilleriň diwany» atly ajaýyp eseri türkmen diliniň baý taryhyndan söz açýar. Hormatly Prezidentimiz söze baý milli dilimiz hakda: «Biziň dilimiziň örän gadymy kökleri bar. Gadymy kökler bolsa hemişe geljek üçin giň mümkinçilikleri açýan ygtybarly esas bolup durýar» diýip belleýär.

4 Fewral 2021

Miras

Akyl-paýhas hazynasy

Türkmen halkynyň durmuşynda, däp-dessurlarynda halallyk ýörelgesi aýratyn orny eýeleýär. Parasatly pederlerimiz gadymy döwürlerden başlap, ýaş nesle halallyga ýugrulan edep-terbiýäni bermäge aýratyn ähmiýet beripdir. Hormatly Prezidentimiziň «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda halallyk ýörelgesi barada aýratyn bellenilip geçilýär. Kitapda beýan edilýän düşünjeler örän köp sanly wakalara, taryhy-arheologik tapyndylara, gadymy golýazmalarda saklanyp galan baý maglumatlara esaslandyrylandyr. Onda ylmyň köp ugurlaryna degişli örän gyzykly we gymmatly maglumatlar, halkymyzyň döreden we pähim-paýhasa ýugrulan pikirleri, atalar sözleridir nakyllary, rowaýatlardyr tymsallar jemlenendir. Kitabyň «Ylym-bilim durmuşa ýagty saçýar» atly bölüminde ylym-bilim hakynda çuňňur filosofik pikirlere ýugrulan maglumatlar getirilýär. Magtymguly atamyzyň galdyran mirasy, Nyzamyl mülküň «Syýahatnama» atly kitabynyň taryhy, adamzadyň bahasyz baýlygynyň ylymda jemlenendigi hakyndaky pikirler öňe sürülýär. Häzirki döwürde ösen döwletleriň esasy baýlygy ylym-bilimdir. Ajaýyp eseriň içinde getirilýän «Köp bil, az sözle!», «Ýüz okasaň ýat bolar, müň okasaň binýat bolar» ýaly atalar sözleri ýaşlary terbiýelemekde uly ähmiýete eýedir.

4 Fewral 2021

Miras

Täsin senet

Ene-mamalarymyzyň däp-dessurlaryna we olaryň edim-gylymlaryna salgylansak, milli mirasymyzda guwanmaga, buýsanmaga, öwrenmäge, ösdürmäge zat kän. Şolaryň biri-de ik, ikbaş we ikselikdir. Ik — ýüň, pamyk egrilýän, 25-30 santimetr uzynlykdaky agaçdan ýasalan, inçejik gural. Igiň iki uç tarapy ortasyna garanda inçeräk we ýokary ujunda egrilýän sapak girip saklanar ýaly egrije gözi bolýar. Matallarda-da: «Hir-hirijik, burny ýirijik, pyrlanyp-pyrlanyp bogaz bolajyk» diýip, igiň keşbi, onuň ýerine ýetirýän hyzmaty göwnejaý berlipdir.

4 Fewral 2021

Miras

Medeni miras — müdimi miras

DUŞAK Bu söz geçmişde-de, şu günler hem at, eşek, düýe idedýän, olary hojalyk işlerinde peýdalanýan, münýän adamlaryň gündelik ulanýan ýönekeý esbabynyň ady. Iki bogunly bu sözüň çekimlileriniň ikisi hem gysga aýdylýar.

4 Fewral 2021

Miras

Pederlerimiziň çarwaçylyk ýörelgeleri

Mähriban Arkadagymyzyň tagallasy bilen häzirki döwürde geçmiş mirasymyza has hem uly üns berilýär. Ençeme müňýyllyklaryň dowamynda pederlerimiziň medeni-ahlak gymmatlyklary, milli ýörelgeleri, gündelik durmuş kadalary biziň döwrümize miras, gymmatly hazyna hökmünde gelip ýetdi. Çarwadar ata-babalarymyzyň ýiti synçylyga ýugrulan durmuş tejribesi köpler üçin örän gyzykly bolsa gerek. ÇARWALARDA BAGGOÝNUŇ BAKYLYŞY

4 Fewral 2021

Miras

Akgaýma tahýa

Biziň tarypyna söz ýetmez milli mirasymyz bar. Şolaryň biri ene-mamalarymyzyň nesilden-nesle geçirip gelýän, türkmen gelin-gyzlarynyň çeper ellerinden dörän akgaýma tahýalarydyr. Özüniň nepisligi, owadanlygy bilen dünýä medeniýetine goşant goşan akgaýma tahýalary nagyşlarynyň sünnäligi bilen göreni haýrana goýýar. Hormatly Prezidentimiziň: «Akgaýma tahýaly oglanlara, gültahýaly gyzlara, öýme ýaglykly gelinlere, ak gyňaçly enelere, çäkmenli atalara gözüň düşende, pederlerimiziň pähim-parasady siňen milli gymmatlyklarymyzyň, asylly ýörelgelerimiziň, gadymy däp-dessurlarymyzyň dowamlydygyna buýsanjyň goşalanýar» diýip belleýşi ýaly, okuwa barýan okuwçylaryň, talyplaryň, toý-märekelerde ýaşulularyň başlaryndaky milli tahýalarymyzy göreniňde göwnüň göterilýär.

3 Fewral 2021

Miras

Şöhratly taryhymyzyň gymmatlyklary

Milli Liderimiziň belleýşi ýaly, halkymyzyň baý taryhy-medeni mirasyny öwrenmek, aýawly saklamak, dünýä ýaýmak boýunça maksada gönükdirilen işler üstünlikli dowam etdirilýär. Medeniýet, ylym-bilim ulgamlarynda hem-de taryhy ýadygärlikleri gorap saklamak babatda BMG-niň Bilim, ylym we medeniýet boýunça guramasy (ÝUNESKO) bilen köpýyllyk ikitaraplaýyn özara gatnaşyklar alnyp barylýar. Ýurdumyz 1993-nji ýyldan bäri bu iri guramanyň doly hukukly agzasydyr. Döwletimiziň ÝUNESKO bilen hyzmatdaşlygyny has-da pugtalandyrmak maksady bilen 2020-nji ýylyň 23-nji oktýabrynda ÝUNESKO-nyň işleri boýunça Türkmenistanyň milli toparynyň düzümi hem-de düzgünnamasy tassyklanyldy we 2-nji noýabrda şol toparyň birinji mejlisi geçirildi. Onda 2021 — 2023-nji ýyllar üçin bilelikdäki Hereketler Meýilnamasynyň hem-de Dünýäniň medeni mirasynyň sanawyna girizmäge ýurdumyzyň öňe sürýän täze teklipleriniň taslamalaryna garaldy. Häzirki wagtda ak mermerli paýtagtymyz özboluşly ajaýyp binagärligi bilen halkara derejesinde mynasyp orun alýar. Türkmen milliligine mahsus binagärçilik desgalary, ýurdumyzyň taryhy ýadygärlikleri jahankeşdeleriň ünsüni özüne çekýär.

3 Fewral 2021

Miras

Bileniň — baýlygyň

Awçy awy mert bolar Aýazly gyş gijesi. Galyň ýagan gar oýy-beýigi tekizlär. Alaňlaryň yk tarapy gara bürener. Gyrymsy ot-çöpler garyň aşagynda galansoň, çopan sürini kaşardan çykarman, köne ýandak küdesiniň daşyna aýlar. «Ýandak könelse bede bor, ot könelse, pide bor” diýleni-dä, daşy gara bolsa-da, içi göm-gök küde mallara hezil berýär. Gündiz eräňkirlän garyň ýüzi gije ýukajyk buz-gyrpak tutup, sürini örä çykarsaň mallaryň köpüsi aýagy gara çümüp, buz-gyrpak sypjyrdyp ýaraty bolýar. Şonuň üçin çölde çopanlar galyň garyň gyrpagy ereýänçä sürini örä çykarmaýar.

3 Fewral 2021

Miras

Ruhy ahwalatlar — sanlarda

Türkmen halky öz durmuşyndaky ynançlaryny diňe sözüň däl-de, eýsem, sanlaryň üsti bilen hem beýan edipdir. Pederlerimiz käbir sanlary keremli san hökmünde ulanypdyrlar. Hiç wagt öz çuňňur manysyny, gadyr-gymmatyny ýitirmeýän sanlar bilen baglanyşykly nakyllar, atalar sözleri, ruhy ahwalatlar gündelik durmuşymyzda bize ýol-ýörelge bolup hyzmat edýär. Esasan hem üç, bäş, ýedi dokuz, on, kyrk ýaly sanlar köp duş gelýänligi bilen tapawutlanýar. Üçlük sanlar köp halklaryň durmuşynda örän uly orny tutýar. Biziň ata-babalarymyz hem üçlükleri ruhy ahwalat hökmünde göz öňüne getirip, olary şeýle kesgitläpdirler:

3 Fewral 2021

Miras

Ýüzüklerdäki ýazgylar we nagyşlar

Bagtyýarlyga beslenen ýurdumyzda milli mirasymyzy öwrenmäge giň ýol açyldy. Hormatly Prezidentimiziň: «Beýik Ýüpek ýoly Gündogaryň hem Günbataryň halklarynyň taryhynda wajyp orun eýeledi. Onuň bilen bagly taryhy ýazgylar, arheologiýa tapyndylary, etnografiýa we edebi gymmatlyklar, halk hakydasynda saklanyp galan ruhy miras gitdigiçe gyzyklanmany artdyrýar...» diýen sözleri halkymyzyň taryhyna bolan gyzyklanmasynyň barha artýandygynyň aýdyň güwäsidir. Türkmenistan ösen medeniýetiň we sungatyň mekany bolup, taryhyň dürli döwürlerine degişli arheologik ýadygärliklere baýdyr. Olarda türkmen halkynyň müňýyllyklaryň dowamynda döreden gymmatlyklarynyň ençemesi biziň günlerimize çenli saklanyp galypdyr. Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Taryh we arheologiýa institutynyň muzeýinde, welaýatlarda ýerleşýän Taryhy we ülkäni öwreniş muzeýleriň arheologiýa gaznalarynda, olaryň şahamçalarynda dürli ýyllarda geçirilen gazuw-barlag işleriniň netijesinde toplanan we saklanýan baý, gymmatly metaldan ýasalan tapyndylar öwrenildi.

3 Fewral 2021

Miras

Ene — terbiýe mekdebi

Ene — ynsan üçin iň mähriban adam.Mähriban sözüni enä ýanap sözleseň, örän mähirli we mylaýym eşidilýär. Çaga — perzent terbiýesinde, onuň ruhy we ahlak dünýäsiniň kemala gelmeginde enäniň täsiri uly. Elbetde, maşgala terbiýesinde ata hem uly jogapkärçilik çekýär, ýöne enäniňki welin diýseň ýokarydyr. Ene—terbiýäniň binýady.Eneler özleri üçin ýaşamaýarlar, olar hemişe perzentleri üçin ýaşaýarlar. Ynsan çagalykdan, heniz gundagdaka, ýok, ene göwresindekä onuň mährini bilip, duýup ýaşaýar. Heý, ömrüňizde bir gezek göwresindäki perzendi bilen gürleşýän enäni synlap, onuň geljekki perzendine aýdýan mähirli sözlerini diňläp görüpdiňizmi? Eger şeýle pursadyň şaýady bolmak miýesser eden bolsa, onda özüňizi şol enäniň bagtyna şärik duýansyňyz. Ynsana mähremlik enäniň hüwdüsi, mylaýym elleriň sypalamasy bilen geçýär. Çaga heniz agy-garany saýgarmanka-da öz ejesini tanaýar. Bu jedelsiz hakykatdyr.

2 Fewral 2021

Miras

Pederleriň göreldesi — nesillere ýörelge

Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň türkmen halkynyň milli däp-dessurlaryny, ýol-ýörelgelerini wagyz edýän «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» atly kitabynda ýaş nesle watançylyk, ahlaklylyk, zähmetsöýerlik terbiýesini bermekde, ata-enä we ula hormat goýmagy, bilimli-ylymly bolmagy ündemekde uly ähmiýete eýe bolan rowaýatlara giň orun berlipdir. Şol rowaýatlarda ata Watana, ene topraga, aslyňa, il-halkyňa bolan söýgi beýan edilýär. “Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi” atly kitaby okanyňda ýaş nesle türkmen halkynyň ahlak gymmatlyklaryny öwretmäge, dünýä medeniýetiniň ösmegine ägirt uly goşant goşan ata-babalarymyzyň medeni, ruhy mirasyna aýawly çemeleşmegini gazanmaga, pederlerimizden miras galan milli däp-dessurlara we ýol-ýörelgelere akyl ýetirmek başarnygyny ösdürmäge giň mümkinçilikleriň bardygyna anyk göz ýetirýärsiň. Pederlerimiziň ata Watana, ene topraga, aslyňa, il-halkyňa, halal zähmete bolan söýgini terbiýeleýän şol rowaýatlaryndaky keşpleriň juda ussatlyk bilen beýan edilişi ýaş nesliň, umuman aýdanyňda, ähli ýaşdaky adamlaryň garaýşyna, duýgy-düşünjesine oňyn täsirini ýetirýär. Ine, şeýle rowaýatlaryň birinde bilimli bolmagyň gymmatynyň ýokarydygy beýan edilýär, bilimli bolmak ündelýär.

2 Fewral 2021

Miras

Milli gymmatlygyň sarpasy

Arkadag Prezidentimiziň halkymyzyň ýankitabyna öwrülen «Türkmen alabaýy» atly kitaby diňe bir dünýäde iň gadymy, meşhur alabaý itiniň gelip çykyşy we ösüşi barada gürrüň bermek bilen çäklenmän, eýsem, alabaýyň medeni gymmatlygyny we özboluşlylygyny açyp görkezýär. Türkmen alabaýy asyrlaryň jümmüşinden gözbaş alýan halkymyzyň ahalteke bedewi, halysy ýaly milli gymmatlyklary bilen bir hatarda durýar. Gahryman Arkadagymyzyň bu ajaýyp kitaby ýurdumyzda milli gymmatlyklara goýulýan belent sarpanyň ykrarnamasydyr. Milli Liderimiz eserde şeýle diýýär: «Ata-babalarymyz bedewinde myradyny, milli seçgiçiligiň ajaýyp nusgasy bolan alabaýlarymyzda bolsa, bagtyny görüpdirler».

1 Fewral 2021

Miras

Türkmenistan — ÝUNESKO: medeni hyzmatdaşlygyň rowaç menzilleri

30-njy ýanwarda hormatly Prezidentimiziň tabşyrmagy boýunça Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Oňa ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň, pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň, Aşgabat şäher häkimliginiň hem-de habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary we esasy hünärmenleri gatnaşdylar. Mejlisiň dowamynda Birleşen Milletler Guramasynyň iň iri ýöriteleşdirilen edarasy bilen hyzmatdaşlyga degişli giň gerimli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Esasy meseleleriň hatarynda «Ýüpek ýoly: Zarawşan — Garagum geçelgesi» ulgamlaýyn nominasiýasy boýunça milli ýadygärlikleriň birnäçesini ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmegi teklip etmek baradaky mesele boldy. Hususan-da, bular Amul galasy, Mansaf rabady, Könegala, Akjagala, Gyzyljagala kerwensaraýlary, at-Tahmalaj duralgasy, Kuşmeýhan orta asyr şäheridir. Bu kerwen ýoly gadymyýetde Amyderýanyň goşandy bolan Zarawşan derýasynyň ýokary akymlaryndan başlanyp, Täjigistanyň, Özbegistanyň we Türkmenistanyň çäklerinden geçipdir.

1 Fewral 2021

Miras

Milli mirasa sarpa

Golaýda hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň tabşyrmagy boýunça Daşary işler ministrliginde ÝUNESKO-nyň işleri barada Türkmenistanyň milli toparynyň nobatdaky mejlisi geçirildi. Oňa ýurdumyzyň ugurdaş ministrlikleriniň we pudaklaýyn dolandyryş edaralarynyň hem-de Aşgabat şäher häkimliginiň hem-de habar beriş serişdeleriniň ýolbaşçylary we esasy hünärmenleri gatnaşdylar. Mejlisiň dowamynda Birleşen Milletler Guramasynyň iň iri ýöriteleşdirilen edarasy bilen hyzmatdaşlyga degişli giň gerimli meseleler ara alnyp maslahatlaşyldy. Esasy meseleleriň hatarynda “Ýüpek ýoly: Zarawşan — Garagum geçelgesi” ulgamlaýyn nominasiýasy boýunça milli ýadygärlikleriň birnäçesini ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasynyň sanawyna girizmegi teklip etmek baradaky mesele boldy.

1 Fewral 2021

Miras

ŞÜKÜR BAGŞY

«...Nurmyrat Saryhanow köp eser ýazmaga hem ýetişmedi. Ýöne welin, Şükür bagşynyň keşbini döredip, ol milli edebiýatyň ornuny has ýokarlandyrdy. Ýazyjy edebiýatda öz döreden taglymatynyň ömürlik taglymatdygyna ynanandyr, döredijilik ykbalyndan hem närza bolan däldir diýip pikir edýärin». (powestden bölekler)

1 Fewral 2021

Miras

Wepadarlygyň belent nusgasy

2021-nji ýylyň «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» diýip yglan edilmeginiň çuňňur manysy bar. Çünki türkmen halkynyň goňşular bilen dostana gatnaşyklaryna beýik sarpasy, asuda durmuşy gorap saklamaga bolan hyzmatyna goýýan hormaty gadymdan gelýän ýörelgedir. Pederlerimiz birek-birege ynanyşmagyň, asudalygy, parahatçylygy saklamagyň hut maşgaladan başlanýandygyny perzentlerine düşündiripdirler. Garaşsyz hem baky Bitarap Watanymyzyň parahatçylyk söýüjilikli oňyn daşary syýasy ugry, onuň yklymara ýollarynyň çatrygynda amatly ýerleşmegi sebit we halkara hyzmatdaşlygynyň ykrar edilen merkezi hökmünde eziz Diýarymyzyň abraýyny has-da belende galdyrmaga ýardam edýär.

31 Ýanwar 2021

Miras

Gymmatly baýlyk

Türkmen terbiýä aýratyn üns berýän halk. Her bir maşgalada terbiýäniň gözbaşy hökmünde ata-babalarymyzdan galan ar-namyslylyk, mertlik, edep-ekramlylyk, mylaýymlyk, asyllylyk, wepalylyk ýaly ýörelgelerden ugur alynýar. Perzent terbiýesinde ene-atanyň wezipesi uludyr. Häzirki wagtda çaga terbiýesi iň möhüm ugurlaryň biri bolup durýar. Dünýämiziň barha özgerýän döwründe çaga terbiýesine aýratyn üns berýäris. Häzir çagalaryň kompýuterleri bilmegi möhümdir. Bu olaryň dünýägaraýşynyň tiz ösmegine oňat ýardam edýär. Şonuň bilen bir hatarda çagalara milli ýörelgeleri öwretmek mugallymlaryň jana-jan borjudyr. Milli ýörelgelerimizde ylym-bilimli bolmak, kitap okamagy endik edinmek ýaly asylly ugurlar bar. Bu babatda ýaşlara yzygiderli aýdyp durmak, olara görelde bolmak biziň her birimiziň borjumyzdyr. Şunda ata-eneleriň aýratyn ornunyň bardygyny hem bellemek gerek. Sebäbi, ata-eneler çagalar üçin görelde mekdebidir.

31 Ýanwar 2021

Miras