"Balkan" welaýat gazeti

Esaslandyryjysy: Balkan welaýatynyň häkimligi
Salgysy: Balkanabat şäheri, 145-nji ýaşaýyş jaý toplumy, 1
Telefon belgileri: 6-37-06, 6-07-92, 6-07-96
Email: balkan-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Magtymgulynyň döredijiligi milli medeniýeti ösdürmekde ähmiýetlidir

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmeniň beýik ogly Magtymguly Pyragynyň şahsyýeti has belent mertebä göterildi. Akyldaryň döredijiligi nusgawy edebiýatymyzyň görnükli şahyrlarynyň, soňky döwürlerdäki döredijilik adamlarynyň kämilleşmegine batly itergi berdi. Nusgawy edebiýatymyzyň görnükli wekiliniň eserleri milliligi we halka ýakynlygy bilen kalplarda baky orun aldy. Milli medeniýetimizi öwrenmekde Magtymguly Pyragynyň şygryýet dünýäsi gymmatly hazynadyr. Halkymyz şygryýet äleminiň ägirdi Magtymguly Pyragynyň döredijiligine uly sarpa goýup, ony ýankitap hökmünde peýdalanýar. Türkmeniň beýik akyldar şahyry durmuşyň dürli taraplary barada ajaýyp şygyrlary döretmek bilen, baý edebi mirasy galdyrdy. Magtymguly Pyragy ynsan kalbynyň şahyry hökmünde meşhurdyr, çünki akyldaryň goşgulary ähli ynsanlar üçin paýhasdyr, öwüt-nesihatdyr. Şahyryň millilige, ynsanperwerlige ýugrulan çeper döredijiligi ýaş nesilleri watançylyk ruhunda terbiýelemekde, kämil şahsyýetleri kemala getirmekde uly ähmiýete eýedir. Akyldar şahyryň edepliligi, agzybirligi, halallygy wagyz edýän goşgulary ynsan ruhuny baýlaşdyrýar.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Güýz gürrüňlerinden (Oýlanma)

Içimden geçip barýan sowugy daşarda goýup, ahyr öýe girdim. Guratmak üçin elimi peje tutdum. Ekine seretdim penjireden. Ýene aýwalar gaçypdyr. «Özüňde bolsa, hiç zadyň gadyry ýok-da» diýip, yzyma çykdym. Haýdap ýygnamaga durdum olary. Çagakam hezil edip iýsemem, indi nämeden aýwa iýesim gelenokka? Jaň kakyldy. Alazenzele bolup okuwçylar geçip gitdi deňimizden. «Ha-lap ikilikçi! Ha-lap ikilikçi!» diýip, üýşüp bir oglanjygyň çetine degýärler. Olam aýagaldygyna hersini bir kowalaýar. «Durmuş nähili gowy» diýýän olaryň sesini eşidip. «Ömür nähili süýji» diýýän aýwalara seredip. «Şol wagt çagalyk edip, hernä, Gülşirine bir şeý diýen däldiris-dä?» diýip, iňkise gidýän.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Sözden köşk galdyran

Umumadamzat kalbynyň şahyry, türkmen edebi diliniň düýbüni tutujy Magtymguly Pyragynyň şahyrana döredijiligi söz baýlygy, çeperçiligi, many çuňlugy bilen tapawutlanyp, çeper edebiýatymyzda özboluşly durmuş mekdebine öwrüldi. Sözden beýik köşk galdyran şahyryň döredijiligi nusgawy şygryýetiň naýbaşy däplerini özünde jemleýär. Ol şygyrlar akgynly okalýanlygy we çeperçilik gymmaty bilen özboluşlylyga eýedir. Şahyryň edebi mirasynda diliň çeperçilik serişdeleriniň ähli görnüşlerine gabat gelmek bolýar. Ussadyň gyzyldan gymmatly, baý edebi mirasynda deňeşdirmeler, meňzetmeler, janlandyrma, sypatlandyrma ýaly diliň çeperçilik serişdeleri, antiteza, inwersiýa, gradasiýa ýaly şahyrana görnüşler örän ussatlyk bilen öz ornuny tapypdyr. Şahyryň edebi mirasynda diliň çeperçilik serişdesi bolan deňeşdirmeler, meňzetmeler, sypatlandyrma hem metaforalar has köp duş gelýär. Diliň çeperçilik serişdelerinden has giňden duş gelýän deňeşdirmeler söz ussadynyň öwüt-nesihat temasyndan ýazan «Atça bolmaz» atly goşgusynda örän täsirli ulanylypdyr. Şygryň tutuş süňňünde «ça», «çe» goşulmasy arkaly ýasalan, biri-birine meňzedilýän düşünjeler sanalýar. Oňa:

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Magtymguly Pyragynyň janköýeri

«Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda dana şahyrymyzyň 300 ýyllyk ýubileýi bilen baglanyşykly ýurdumyzda ençe işler amala aşyrylýar. Magtymguly Pyragynyň edebi mirasyny düýpli öwrenmek, halk içinde wagyz etmek işleri giňden alnyp barylýar. Biz hem mirasgär, «Magtymguly Pyragy» medalynyň eýesi, hormatly dynç alyşdaky mugallym Ahmet Abdyllaýew bilen söhbetdeş bolmak üçin Kerki etrabynyň 31-nji orta mekdebinde döredilen «Magtymguly Pyragy» edebi mirashanasyna geldik. Mugallym soňky toplan maglumatlaryny gözden geçirip oturan eken. Gysgajyk hal-ahwal soraşmadan soň, sowal-jogaba girişip gitdik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

«Ol şygy Fuzulyga sözüm bolsa barabar»

Türkmen nusgawy edebiýatynyň düýbüni tutujy Magtymguly Pyragy özünden öňki ýaşap geçen ägirtleriň döredijiligine ýygy-ýygydan salgylanypdyr. Munuň şeýledigine şahyryň ençeme şygyrlary hem şaýatlyk edýär. Magtymguly Pyragynyň döredijiligini dünýä edebiýatynyň wekilleriniň çeper döredijiligi bilen deňeşdirsek, olaryň şygyrlarynda diliň çeperçilik serişdeleriniň, söz düzümleriniň we tematikasynyň meňzeşligini görmek bolýar. Muňa mysal edip, Pyragy bilen ondan iki asyr ozal Yrakda ýaşap geçen türkmen şahyry Muhammet Fuzuly Baýatlynyň şygyrlaryndaky umumylyklary agzamak bolar.  Magtymguly Pyragy Yrakda ýaşap geçen türkmen şahyry Muhammet Fuzuly Baýatla uly hormat goýupdyr we onuň edebi döredijiliginden täsirlenipdir. Dana şahyr «Ol şygy Fuzulyga sözüm bolsa barabar» diýen setirleriniň üsti bilen Muhammet Fuzuly kimin aryf, akyldar derejesine ýetmegi höwes edipdir.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjy

Bilşimiz ýaly, 2024-nji ýylyň ilkinji günlerinden başlap, Watanymyzda we daşary ýurtlarda beýik söz ussady Magtymguly Pyragynyň adamzadyň ruhy medeniýetiniň hazynasyna giren ynsanperwerlik, watançylyk duýgularyny terbiýelemegiň milli mekdebiniň binýadyny emele getirýän baý edebi mirasyny öwrenmek, bütin dünýäde wagyz etmek boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Şu ýylyň «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly diýen şygarynyň many-mazmuny hem watançylyk ruhuny belende götermäge, ýaşlary terbiýelemäge goşant goşmaga, ýurdumyzy mundan beýläk-de gülledip ösdürmekde ruhlandyrmaga gönükdirilendir. Biz hem žurnalymyzyň bu sanynda Magtymguly Pyragynyň döredijiligini öwrenmäge degişli ylma uly goşant goşýan, halkymyzyň köpasyrlyk medeni gymmatlyklaryny öwrenmekde, gorap saklamakda, geljekki nesillere ýetirmekde hem-de edebi ösüşleriň ugurlarynda köp ýyllaryň dowamynda şahyrana taglymatlary wagyz edip gelýän birnäçe magtymgulyşynas halypalaryň ýürek buýsanjyny okyjylarymyza ýetirmegi makul bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Pyragynyň Britaniýadaky golýazmasy

Gündogaryň beýik akyldary Magtymguly Pyragynyň golýazmalarynyň nusgalary dürli ýyllarda dünýäniň dürli künjeklerine ýaýrapdyr. Dana akyldaryň Ýewropada üç sany golýazmasynyň saklanýandygy mälimdir. Olar Arminiý Wamberiniň Budapeşte elten golýazmasy, Germaniýanyň Bremen golýazmasy hem-de Britan muzeýindäki golýazmadyr.  Britan muzeýiniň Gündogar bölümine indi otuz ýyldan gowrak wagt bäri iňlis alymy Džon Hartli ýolbaşçylyk edip gelýär. Rus, arap-pars dillerinden ýeterlik baş çykarýan, musulman dinini kabul edip, Muhammet Isa Weýli diýen ady alan bu alym bilen biz eýýäm birnäçe ýyl bäri döredijilik gatnaşygyny saklap gelýäris. Bu gatnaşygymyzyň düýp özeni Pyragynyň muzeýde saklanýan golýazmasy bilen baglanyşyklydyr. Beýik akyldaryň golýazmasynyň gymmatynyň egsilmezligi bizi bu ugurda yzygiderli söhbet etmäge iterýär. Şu jähetden, Muhammet Isa Weýliniň beren gürrüňleri esasynda taýýarlan makalamyzy okyjylara ýetirmegi müwessa bildik.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Azadynyň gymmatly mirasy

 Akyldar şahyrlarymyz Döwletmämmet Azadynyň we Magtymguly Pyragynyň ýaşan döwürlerine ser salsaň, türkmenleriň agyr durmuşy, galagoply döwri başdan geçirendigine göz ýetirýärsiň. XVIII-XIX asyryň sepgitlerinde halkymyz daşky hökümdarlaryň gazaply syýasatyna, rehimsiz urgulara, talaňçylyklara sezewar bolupdyr. Türkmen halkynyň şeýle agyr jemgyýetçilik-syýasy we durmuş-ykdysady ýagdaýy, çylşyrymly zamanasy parasatly Azadyny we akyldar Magtymguly Pyragyny orta çykarypdyr. Döwletmämmet Azady «Wagzy-azat» atly taryhy eserinde özbaşdak döwlet gurmak baradaky pikirleri we ýörelgeleri ündän, ötgür galamy bilen halkynyň bagtly geljegi üçin ynamly we batyrgaý hereket eden beýik şahsyýetdir. Azady bu kitabyny ýazmakda Gündogaryň Firdöwsi, Nyzamy, Sagdy, Nowaýy ýaly beýik şahyrlarynyň wagyz-nesihat beriji «Şanama», «Syrlar hazynasy», «Gülüstan», «Bossan», «Haýratul-ebrar» eserlerinden we beýleki traktatlaryndan, poemalaryndan görelde alyp, olary döredijilikli özleşdiripdir. «Wagzy-azat» eseri hem beýleki birnäçe orta asyr eserleri ýaly, Allatagala, Muhammet pygambere we dört çaryýara mynajat sözleri bilen başlanýar. Eseriň ilkinji baby, däp bolşy ýaly, hökümdarlar we olara mahsus bolmaly gylyk-häsiýetler hakyndadyr. Akyldar şahyrymyz bu eserinde taryhda uly yz galdyran Gaznaly hökümdarlary Söbüktegini hem-de soltan Mahmydy nusgalyk hökümdarlaryň keşbinde wagyz edýär. Mahmyt Gaz

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Dur­muş mu­hab­be­ti (hekaýa)

Güljahan Garaýewanyň çeken suraty. Toý sowuldy. Iki günden bäri hysyrdysy ýeten toý dabarasy bu gün birneme kiparlady. Ýeke dikraryny gözli-başly eden Oguldöndi ýeňňäniň gerdeninden agyr ýük aýrylyp, arkasyna birneme ýel çalan ýaly boldy. Säheriň sergin howasy aýnanyň perdelerini ikiýana galgadyp: «Hany, Aý gelni menem bir synlaýyn» diýen terzde ýuwaşjadan şuwwuldaýardy. Güýz günlerem bolsa, howa entek çigreklemändi. Bady-saba jana hoş ýakýardy. Öýe täze gelin gelende, howasy täzelenip, otaga müň bir gülüň müşki-anbary pürkülen ýaly bolaýýar. Megerem, ol päk söýginiň, mähir-muhabbetiň ysydyr.

25 Noýabr 2024

Edebiýat

Güýz şe­ma­ly

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­ne-de güýz gel­di, sa­ral­dy ýap­rak, Pas­lyň jüm­mü­şin­den ge­tir­di ha­bar.Ser­gin şe­mal ça­la yrap bag­la­ry,Tä­nip dü­şen ýap­rak ze­mi­ni ta­par.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

«Gö­rog­ly» şadessany — ter­bi­ýe­çi­lik mek­de­bi

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ýe­di-se­kiz ýaş­la­rym­da­ky ça­ga dö­wür­le­rim­de ata­myň ýa­nyn­dan aý­ry­la­mok­dym. Ata­myň bir ada­ty bar­dy, boş wagt ta­pyn­dy­gy agaç san­dy­gyn­dan bir­nä­çe mag­ni­to­fon kas­se­ta­la­ry­ny çy­ka­ryş­dy­ryp, bir dö­wür­ler meş­hur bo­lan «Ro­man­tik» at­ly mag­ni­to­fo­nyn­da gu­la­ga öw­rü­lip, des­san diň­lär­di. Ata­myň ýa­nyn­da bo­la­nym­dan soň­ra me­nem diň­le­me­li bo­lar­dym. Ça­ga bol­sa­mam, des­sa­nyň ma­ny­sy­na o di­ýen dü­şü­nip bar­ma­ýan bol­sa­mam, şol des­san­lar me­niň ün­sü­mi özü­ne çe­ker­di. Atam bol­sa bar dur­ky-düýr­me­gi bi­len ber­lip diň­lär­di. Ara­syn­da ba­şy­ny ýaý­kap-ýaý­kap goý­be­rer­di. Atam des­san diň­le­ýär­kä, on­dan bir zat so­ra­saň, ün­sü­ni böl­seň ha­la­maz­dy. Wag­ty bi­len jo­ga­bam ber­mez­di, nä­gi­le­lik bi­len hü­ňür­där­di.

24 Noýabr 2024

Edebiýat

Gysgajyk kyssalar

«7/24.tm»: №48 (235) 25.11.2024 Ru­hu­be­lent­lik we sag­lyk

24 Noýabr 2024

Edebiýat

ÇY­KAR

Sar­pa­la öý­lä­ne san­man­ka wag­tyň,Şu gü­nüň er­tä­ge düýş bo­lup çy­kar.Şat­lan, gad­ry bi­lin­me­se ak bag­tyň,Gi­der, göz­den ajy ýaş bo­lup çy­kar. Yn­sa­byň ger­şin­de gül­läp dur Ze­min,Ömür çäk­li, ýö­ne men­zil, gör, ne giň! Gö­rül­män, ulan­man, ýa­ky­lan ze­hinDo­ňar-da, beý­ni­den çiş bo­lup çy­kar.

23 Noýabr 2024

Edebiýat

Duýguly dünýä

KÖŇÜL Köp syry bar, bar syryny                            äşigär etmez köňül,Öz ýoly bar, her göreniň                            ýoluna gitmez köňül,Ogrudan ýa jümrüden hiç                            ätiýaç etmez köňül,Hakdan gelen emri bardyr,                          pos basyp ýatmaz köňül,Hergiz köňül hazynasyn                          bir pula satmaz köňül,Misli Güneş,                    nury birle nirlere ýetmez köňül,Uzak-uzak bu ýollarda çat açmasyn,                                                  synmasyn,Iki dünýe abat bolsun, döwülse,                                           bitmez köňül...

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Depder sahypasynyň gyralaryndaky ýazgylar (Dostluk köprüsi)

ÖTGÜR HAŞIMOW (1941 — 2013),Özbegistanyň halk ýazyjysy. AÝ BILEN GÜN

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Garaşylmadyk duşuşyk (Hekaýa)

«KIÇIJEK ADAMYŇ GÜRRÜŇLERI» HEKAÝALAR TOPLUMYNDAN Men ony gören dessime begenjimden ýaňa ýüregim agzymdan çykaýjak boldy. Bu şoldy, maňa köp ýagşylyk eden, birwagt elimden tutup, goldan-goran, meniň şu günki ýeten derejäme sebäp bolan adamdy. Men ony köp wagt bäri görmändim, nirededigini, näme iş bilen meşguldygyny, haýsy künjekde ýaşaýandygyny sorap-idäp anyklapdym, emma ýanyna barmaga aýgyt edip bilmeýärdim.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ylham joşguny

SOWAL Saňa kitap okap bereýinmi?Ýüregimde gopýan gowgalar hakda,Heniz ýazylmadyk romanlar hakda,Maňa görülmedik rowalar hakda,Kitap okap bereýinmi?Ybarat ol bölek-büçek sahypalardanHemem şoňa meňzeş hakydalardan.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ylham ýaýlasy

Türkmen Bitaraplygy Ynam bilen bakmak ertirki güne —Bu türkmen halkynyň Bitaraplygy.Görk goşmak dünýäniň gözel görküne — Bu türkmen halkynyň Bitaraplygy.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ömür örki tebigatda

Bu waka 2016-njy ýylda bolupdy. Şol ýyl belli geolog, paleontolog Aman Nigarowyň öz kärdeşi Irina Dubrowo bilen bilelikde ýazan, türkmen, rus, iňlis dillerinde taýýarlan «Türkmenistanyň gadymy pilleri» atly kitaby giň okyjylar köpçüligine gowuşdy. Täze kitap hem-de onuň awtorlarynyň biri, seýrek hünärli alym bilen ýakyndan tanyşmak islegi bizi Aman Nigarow bilen duşurdy. Şol duşuşykda Aman aga bize alyp baran ylmy işleri hakynda gyzykly gürrüň berdi. Onuň täsin gürrüňleri ýurdumyzdaky tebigy ýadygärliklerdir şol ýerlerde ýaşan jandarlary göz öňünde janlandyrýar. Aman Nigarow 1932-nji ýylda Mary welaýatynyň häzirki Mary etrabynyň Mülk üç urug obasynda doglupdyr. Ol ilki obalaryndaky ýediýyllyk mekdebi tamamlaýar, soňra şol döwürde Mary şäherindäki 2-nji mugallymçylyk mekdebine okuwa girýär. 1949 — 1953-nji ýyllar aralygynda şol döwürde Aşgabatdaky ýokary mugallymçylyk institutynyň geologiýa-geografiýa fakultetinde okaýar. Instituty tamamlandan soňra, ol öz okan fakultetinde paleontologiýa mugallymy bolup işe başlaýar.

22 Noýabr 2024

Edebiýat

Ussat ýazyjyny hatyralap...

Ýakynda Kerki etrap häkimliginiň, etrap medeniýet we bilim bölümleriniň bilelikde guramagynda Kerki etrap Medeniýet merkezinde ussat ýazyjy Osman Ödäýewiň doglan gününiň 70 ýyllygyna bagyşlanyp döredijilik duşuşygy geçirildi. Duşuşykda Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň mugallymy, filologiýa ylymlarynyň kandidaty Baýram Akadow we şahyr Şatlyk Hudaýnazarow, Türkmenistanyň at gazanan žurnalisti Döwrangeldi Agalyýew, şahyrlar Agamyrat Soltanow, Hudaýguly Goçow, Osman Ödäýew adyndaky 28-nji orta mekdebiň mugallymy Jemal Abdyllaýewa dagy çykyş edip, ýazyjynyň ömür ýoly, eserleriniň edebi-çeper gymmaty barada gürrüň berdiler. Ýazyjynyň «Altynjan hatyn» romany esasynda dessan döreden Baýram Akadowyň çykyşyndan soň, Türkmenistanyň at gazanan artisti Çary Ýakubowyň bu dessandan bir parça ýerine ýetirmegi has-da täsirli boldy.

21 Noýabr 2024

Edebiýat