"Zenan kalby" žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-10, 38-61-74, 38-62-05
Email: zenankalby@sanly.tm

Habarlar

Ejesiniň kömekçi gyzy

Göwherjik her gün mekdepden gelip, okuwda berlen ýumuşlaryny dynandan soň, otaglaryň içini syryp-süpürip, gül pürkülen ýaly edýärdi. Gyzjagaz muny endigine öwürdi. Eline sübse alyp, otaglary ýeke-ýeke syryp geçmese, misli onuň kanagaty ýetmeýän ýalydy. Işden aryp gelen ejesi bolsa munuň üçin işeňňir gyzynyň her gün tarypyny ýetirerdi. Käbesini begendirip bilýänine Göwherjik guş bolup uçaýsam diýýärdi. Ýöne... günleriň bir güni... Hawa, şol gün Göwherjigiň kakasy eline äpet gutyny alyp geldi. Otagyň içine girenden maşgalanyň agzalarynyň ählisi Göwherjigiň kakasynyň daşyna üýşdüler. Gutynyň içinde näme baryny bilmek islegi hemmeleri gyzyklandyrýardy. Haçanda gutynyň owadan gaby açylanda, Göwherjigiň keýpi gaçdy. Sebäbi kakasy tozan sorujy satyn alan eken.

Asylly terbiýäniň ähmiýeti

Ýaş ne­sil­le­riň mil­li ruh­da ter­bi­ýe­len­me­gi aý­ra­tyn ma­ny-maz­mu­na eýe­dir. Şun­da ýaş­lar wa­tan­sö­ýü­ji­lik, ene di­li­mi­ze, nus­ga­wy ede­bi­ýa­ty­my­za be­lent sar­pa ru­hun­da ter­bi­ýe­len­ýär. Bu asyl­ly ýö­rel­ge­ler gö­rel­de bi­len, öwüt-ün­dew bi­len ne­sil­le­riň aňy­na gu­ýul­ýar. Esa­san hem, ga­dym­dan gel­ýän na­kyl­la­ryň üs­ti bi­len ne­sil ter­bi­ýe­le­mek örän tä­sir­li­dir. Ýaş­la­ra na­kyl­la­ry aý­dyp ber­mek bi­len, olar­da pä­him­li söz­le­re, ene di­li­mi­ze be­lent sar­pa­ny hem ter­bi­ýe­le­mek müm­kin. Ata-ba­ba­la­ry­myz «Edep ba­şy — dil» di­ýen pä­hi­miň üs­ti bi­len pä­him­li söz­le­riň äh­mi­ýe­ti­niň has-da tä­sir­li­di­gi­ni bel­läp­dir­ler. Edep-ter­bi­ýe­de me­de­ni­ýet­li söz­le­ýiş aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­dir. Şo­nuň üçin hem ýaş ne­sil­le­re nus­ga­wy ede­bi­ýa­ty­my­zyň eser­le­ri­ni, na­kyl­la­ry, halk dö­re­di­ji­lik eser­le­ri­ni okat­mak, öw­ret­mek ze­rur äh­mi­ýe­te eýe­dir. Mag­tym­gu­ly Py­ra­gy ýa­ly ze­hin­li şa­hy­ry ter­bi­ýe­län Döw­let­mäm­met Aza­dy­nyň «Wag­zy-Azat» ese­ri­ni aý­ra­tyn bel­lä­si­miz gel­ýär. Bu aja­ýyp eser­de ýaş ne­sil­ler üçin gym­mat­ly ter­bi­ýe mek­de­bi bar. Bu ki­tap tu­tuş­ly­gy­na il-gü­nüň ar­zuw hy­ýal­la­ry esa­syn­da, halk dö­re­di­ji­li­gin­den, dur­muş wa­ka­la­ryn­dan ýer­lik­li peý­da­la­nyp dö­re­di­len eser­dir. Bu eser­de esa­sy mak­sat hal­kyň ru­hu­ny gal­kyn­dyr­ma

Sözi güwälik, işi nusgalyk

Garagum sährasy ýaly giňligi, mylaýymlygy, ýyly mähri, süýji dilliligi özünde jemlän Ogultäç enäni göreniňde, «Her ýaşyň öz gözelligi bar» diýen söz biygtyýar ýadyňa düşýär. 93 ýaşy arka atan, durmuşyň her dürli öwrümlerine döz gelip, onuň süýjüsini-ajysyny başdan geçiren bu nurana ene häzirki wagtda Ahal welaýatynyň Gökdepe etrabynyň Derweze geňeşliginiň Ataguýy obasynda — Merkezi Garagumda ýaşaýar. Agtyk-çowluklaryny daşyna üýşürip oturan, ak guş ýaly enäni göreniňde, oňa bolan hormatyň artýar. Ogultäç Aşyrmämmedowa 1930-njy ýylyň 1-nji ýanwarynda Ahal welaýatynyň Bäherden etrabynyň Ýarajy geňeşliginde eneden dogulýar. Ýedi çagany dünýä inderip, bäş ogly, iki gyzy edepli-terbiýeli, öýli-işikli, il adamy edip durmuş ýoluna ugrukdyran ene keramatly Ak işan atanyň altynjy arkasynyň gelni bolýar eken. Çagalyk ýyllarym Ataguýy obasynda geçensoň, olaryň döwletli ojagy ata-baba gatnaşýan ýerimiz. Ýöne onuň bilen didarlaşmanyma ýigrimi bäş ýyl bolaýypdyr.

Döwlet maşgaladan başlanýar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň Arkadag Serdarly bagtyýar ýaşlar ýylynda ata-babalarymyzdan miras galan «Durmuş maşgaladan başlanýar» diýen jümlämiz bizi maşgala mukaddesligine alyp barýar. Maşgala gurmak bilen, islendik adam täze bir dünýäniň gapysyny açýar. Her bir maşgala öz ýerinde kiçijik döwlet bolmak bilen, ýurdumyzyň guwanjyna öwrülýär. Deňeşdirmelere salgylansak, biziň ýurdumyz maşgala jebisligini gorap saklamakda öňdäki orunlary eýeleýär. Ol hem türkmeniň asyl terbiýesinden, gözüniň göreji deýin gorap gelen milliliginden, milli däp-dessurlaryndan gelip çykýar. Türkmen gyz-gelinleri «Dogdugymdan — düşdügim» diýen ýörgünli söze eýerip, durmuşa çykyp gidensoň, diňe durmuşa çykan ýeri, gaýynlaryna hyzmaty bilen bolýar. Ol biziň ählimiz üçin buýsandyryjydyr. Çünki ol bize «Maşgala näçe berk boldugyça, döwlet hem şonça berkdir» diýen sözleriň hakykatdygyna ýene bir gezek göz ýetirmäge mümkinçilik berýär.

Ejeme hat

Salam, mähribanym! El telefonyňa jogap bermediň welin, bu wagt belki-de, iş ornuňda kagyz-galamlaryňy daşyňa üýşürip, başagaý bolup oturansyň. Žurnalist gyzyň saňa bir zatlar aýtmaga howlugýanlygyndan habarsyz-da sen. Zyýany ýok, aýtjaklarymy sanly ulgam arkaly ýollaryn welin, işden boşaşyp, el telefonyňa gözüň düşen mahaly okar otyrsyň. Ejem jan, biz bu gün Halkara zenanlar güni mynasybetli ýurdumyzda uzak ýaşy arka atan enelerimiz bilen didarlaşyp, olaryň gürrüňlerini mawy ýaýlym arkaly halkymyza ýetirmegi maksat edinip, döredijilik sapary bilen Kaka, Tejen, Babadaýhan etraplaryna ýola düşdük. Ýolbaşçymyz bu habary aýdanda begenjimden ganat bagladym. Meni dogduk obama barýan ýol ganatlandyrdy. Ol ýerde uzak ýaşly eneler bilen söhbet etmek hemem wagt tapyp, seniň bilen didarlaşmak hakdaky ýakymly duýgulara berildim. Tejen şäherinde 109 ýaşy arka atyp, syrgynda Owlak eje ady bilen tanalýan Orazgözel ene bar eken. Onuň döwletli ojagynda bolup, ömrüniň ikinji ýüzýyllygyna gadam goýan enä gözüm düşende, «Zenan kalby» žurnalynyň bir ýyl mundan öňki sanynda çap edilen goşgymdan:

Uýalarym, bagtyňyza guwanaýyn

Bu gün ýene-de kalbyma ýaz howasy kürsäp girdi. Ony duýan dessime, açyk aýnadan uzaklardaky daglara nazarymy öwürdim. Gök maýsalardan ýaşyl ýapynja ýapynan daglaryň üstünden saba wagty ýokary galýan goýras dumanyň gözelligi, asuda şäheriň üstünden aga-ýana ötüp barýan ötegçi bulutlar maňa egni donly, aýagy ädikli kiçijik gyzjagazy ýatlatdy. Ol gyzjagaz obanyň bir gyrasyndan geçýän ýabyň gerşinde durup, asmandan geçip barýan bulutlara elini uzadyp, «Bulutlar» diýen goşgyny aýdýardy: Asman bulutlary ömür sergezdan, Mawy çölde kerwen gurap, tirkeşip...

Baharyň bagt guşy

Bägül baharda doguldy, baharda öz söýgüsine duşup, bahar paslynyň ajaýyp gününde hem göwün beren ýigidi bilen durmuş toýuny tutdy. Şol gün ýyldaşlary bilen dynç güni dag etegine gezelenje gitmegi meýilleşdirenlerinde, Bägülüň ejesi birbada göwnemedi. Maşgalada ýekeliginden bolmagy mümkin, ejesi ony mydama goraglap gezerdi. Käwagt dogan-garyndaşlaryna diýip gidäýmese, gyz okaýan ýokary okuw mekdebi bilen öýi aralykdan kän bir daşlaşyp görmändi. Joralary çar tarapdan jaň edip goýmansoňlar, mugallymlarynyň hem gidýänini eşidip, ene olar bilen ylalaşmaly boldy.

Buýsanç

Biziň eserde görmek isleýän gahrymanlarymyzyň köpüsi ýyllarboýy aramyzda ýaşap ýörler. Emma, köplenç, biz muňa üns bermeýäris ýa-da başga aladalar bilen unudylyp galýar. Soň ýene toý-märekede duşsaň, olar birsalym ünsüňi özüne çekýär. Şeýle ynsanlardaky özüne çekýän üýtgeşikligiň nämedigi barada oýlanýarsyň. Bu gezegem şeýle boldy. Uýamyň märekeleriniň birinde onuň bilen sataşdyk. Saçyna biraz ak sepenligi oňa garrylyk sypatyny bermändir. Henizem gözlerinde durmuşa söýgüsi şöhle saçyp dur. Uzyn boýly, ak ýüzli bu zenanyň edil ulugyz wagty ýadyma düşmese-de, gelinlik döwrüni özümçe göz öňüme getirýärin. Ol biziň obamyzyň gyzydy. Soňra obamyzyň gelni boldy. Özüni ýürekden söýen Agamyrat bilen durmuş gurdy. Olaryň gülüň gunçalary ýaly dört çagasy bar, durmuşlaram allanäme. Bu maşgala barada başga hiç bir bilýän zadymyz ýokdy. Ilki-ilkiler daşyndan görüp, bu zenany özüne aşa göwni ýetýändir öýderdim. «Gürleşip bir bolýarmyka» diýip, pikir ederdim. Emma gudaçylyk gatnaşygy munuň asla beýle däldigini basym görkezdi. Ol diýseň pespäl, sada ekeni. Ýöne beýle häsiýetli zenanlaryňam ählisi özüne çekäýenok. Baýdak boýly bu zenany özgelerden tapawutlandyrýan üýtgeşiklik nämedenkä?! Belki, ony adamsynyň juda gowy görenligindendir. Söýülýän zenanlar şeýle bolýarmyka?! Diňe gaýynene, gaýynata, baldyzdyr ýüwürjileri däl, adamsynyň doganlaryna, dolananlaryna çenli ony hormatlaýarlar. Ýaşulular

Ene pendine uýup

Togsanyň onlugyndan alan Ogulgözel ene, endigine görä, bu gün hem ir oýandy. Howlynyň bir çetini tutup, giň meýdany eýelän mellegine aýlandy, ösüp oturan baglaryna buýsandy. «Gör-ä muny, Gurbangeldi bilen eken baglarymyz ösüp otyr. Şaha ýaýyp barýarlar. Adamyň ömri hem şular kysmy bir zat» diýip, birsalym teläriň aşagyndaky agaç sekide arassa howadan dem alyp oturyşyna pikirlendi. Oňa çenli ogly-gelnidir agtyk-çowluklary yzly-yzyna gelip: «Ene, sag-aman ördüňmi?» diýşip salamlaşdylar, hal-ahwal soraşdylar. Ululardyr çagalar gözleri mähirden doly eneleri bilen ertirlik desterhanynyň başyna jem boldular. Ogulgözel ene Mary welaýatynyň Sakarçäge etrabynda dünýä inip, şol ýerde hem ösüp-ulalýar. Ýaşlygyndan obanyň gelin-gyzlary bilen ene pendine uýup, nepis nagyşlary sünnäläp, keşde çekýär, keçe basyp, haly dokaýar.

Peýdaly maslahatlar

Ýatmazdan ozal suw goşulan gyzgyn süýt içmek maslahat berilýär. Ol sagdyn ukyny almaga ýardam edýär. * * *

Öý bikeleriniň kömekçileri

Gök we bakja önümlerini arassalaýan gural öý bikeleri, aşpezler tarapyndan gündelik ulanylýar. Bu gural önümleri tygşytlamak, adamyň tenine howpsuz we önümlere zeper ýetirmesiz arassalamak maksady bilen döredilipdir. Aşhanada ulanylýan iň ýönekeý we peýdaly gurallaryň biri bolan gök we bakja önümlerini arassalaýjynyň gelip çykyşyny öwrenmek hemmeler üçin hem gyzykly bolsa gerek. Ol, ilki ýeralma arassalamak üçin döredilendigine garamazdan, häzirki wagtda ähli önümler üçin peýdalanylýar. Bu gural fransuz oýlap tapyjysy Wiktor Puz tarapyndan 1928-nji ýylda oýlanyp tapylýar. Wiktor Puzuň döreden gök we bakja önümlerini arassalaýan guraly örän ýönekeý we agaç saply bolupdyr. Ol köp gezeklik üçin örän çydamsyz bolandygy sebäpli, restoranlaryň we kafeleriň aşhanalarynda ulanmakda kynçylyk döredipdir. Şol sebäpli, bu guraly halk köpçüliginiň ulanmagy üçin has amatly ýollar gözlenilýär we birnäçe gezek dizaýn taýdan üýtgedilýär. Gök we bakja önümlerini arassalaýan guralyň täze we ýokary hilli bolup çykmagynda tagallalar eden oýlap tapyjylar Alfred Nýusersalyň we Jo Adesiň goşantlaryny agzap geçmek gerek. Bu gural XX asyryň ikinji ýarymynda satuw nokatlarynda satylyp başlanyp, ilki Ýewropa ýurtlarynda, soň ABŞ-da halk köpçüligine ýetirilýär. Hytaýyň we Ýaponiýanyň oýlap tapyjylary özleriniň täze döreden gök we bakja önümlerini arassalaýan guralynyň Aziýa ýurtlarynyň bazaryna çykmagyna ý

Öý bikesi öwrense...

Towukly tagam Gerekli önümler:

Maşgalanyň berkligi — döwletiň mizemezligi

«Maşgalam — baş galam» diýen pähimi miras galdyran ata-babalarymyzyň asylly ýol-ýörelgeleri Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe döwrebap many-mazmuna beslenip, mynasyp dowam etdirilýär. Maşgala gurmak bilen, islendik adam täze bir dünýäniň gapysyny açýar. Döwletimiz tarapyndan maşgalanyň binýadynyň berk bolmagy, onuň agzalarynyň agzybir, eşretli durmuşda ýaşamaklary üçin ähli şert-mümkinçilikleriň döredilýändigi döwrümiziň buýsançly hakykatydyr. Bu bolsa «Maşgala näçe berk boldugyça, döwlet hem şonça berkdir» diýen ýörelgäniň rowaçlyklara beslenýändiginiň güwäsidir. Gadymy zamanlardan bäri maşgala ojagy türkmen halky üçin mukaddeslik saýylyp, ol milli ahlak, medeni, ruhy gymmatlyklaryň saklanýan, goralýan, kämilleşdirilýän ýeridir. Maşgalada watansöýüjilik, namysjaňlyk, halallyk, dogruçyllyk, rehimdarlyk, ejize howandarlyk ýaly ýokary adamkärçilik sypatlary perzentleriň aňyna guýlupdyr. ªonuň netijesinde hem tutuş jemgyýetde adamlaryň özara gatnaşyklarynda şol ýörelgeleriň rowaçlanmagy gazanylypdyr.

Naşyja güljagazlar

Mähriban jigilerimiz, «8-nji mart — Halkara zenanlar güni mynasybetli öz ejelerimizi, uýalarymyzy, joralarymyzy begendirmek üçin nähili sowgat berip bileris?» diýen sowal siziň her biriňizde ýüze çykýan bolsa gerek. Öz ellerimiz bilen ýerine ýetirilen sowgat has ýatda galyjy, täsin hem deljeligi bilen tapawutlanýar. Sebäbi ony öz eliň bilen ýerine ýetirseň, oňa yhlasyň siňýär. Žurnalymyzyň bu sanynda dürli sapaklardan güljagazlary örmegi öwredýäris. Bu naşyja gülleri örüp, ejeleriňiziň ýakasyna daksaňyz, olar, gör, nähili begener. Güljagazlary saçbagyna ýelimläp, boýdaş joralaryňyza sowgat berip bilersiňiz. Naşyja güljagazlaryň örülişi örän aňsat, şonuň üçin muny siziň her biriňiz hökman başararsyňyz! Hany, onda eziz jigiler, iş başyna!

Baýramçylyk işdäaçary

Gerekli önümler: • 300 gram towuk eti;

Ene ýüregi

Ene ýüregi dek ýürek tapylmaz,Enäniň ýüregi gülden näzikdir.Enäniň hiç erbet arzuwy bolmaz,Arzuwy abatlyk hem-de saglykdyr. Enäniň ýüregi her derdi syzar,Her derdiň dermany onuň sözüdir.Enäniň gül ýüzi gaharňy ýazar,Ene — ýaşaýşyň, bagtyň gözüdir.

Milli ter­bi­ýä­niň ähmiýeti

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­mi­ziň pa­ra­sat­ly baş­tu­tan­ly­gyn­da eziz Wa­ta­ny­my­zyň gel­je­gi bo­lan ýaş nes­liň edep­li-ter­bi­ýe­li, bi­lim­li-hü­när­li, wa­tan­sö­ýü­ji, zäh­met­sö­ýer, mak­sa­da ok­gun­ly bo­lup ýe­tiş­me­gi üçin uly ta­gal­la­lar edil­ýär. Şol ta­gal­la­la­r ýur­du­myz­da ça­ga­la­ryň hem­me­ta­rap­la­ýyn ösü­şi­niň üp­jün edil­me­gi­ne, be­lent ah­lak sy­pat­la­ry­nyň ter­bi­ýe­len­me­gi­ne gö­nük­di­ri­len­dir. Hä­zir­ki aja­ýyp döw­rü­miz­de ýaş ne­sil­ler mil­li ruh­da ter­bi­ýe­len­ýär. Şo­nuň üçin hem olar mil­li me­de­ni­ýe­ti­mi­ze, ene di­li­mi­ze sar­pa goý­ýar­lar. Ýo­ka­ry me­de­ni­ýet­li­lik her bir ada­myň he­re­ke­tin­de, gün­de­lik işin­de, maş­ga­la dur­mu­şyn­da aý­dyň gö­rün­me­li­dir. Ýaş­la­ryň özü­ni me­de­ni­ýet­li alyp bar­ma­gy, okuw­la­ry­na oňat ýe­tiş­me­gi, me­de­ni­ýet­li söz­le­me­gi mil­li ter­bi­ýä­niň öze­ni­dir.

Uçmagy özlerine öwrederdim

Maşgala diýlende her bir ynsanyň önüp-ösüp, kemala gelen ýeri göz öňüňde janlanýar. Maşgala gymmatlyklaryny goramak, aýamak öz köklerini gadymyýetden alyp gaýdýar. Türkmen halky «Maşgalam — baş galam» diýýär. Halk içinde kimdir birini tanajak bolsalar, ilki bilen, onuň maşgalasyny sorap-ideýärler. Maşgalada edep-terbiýe, görüm-görelde bolanda, şol ojakda beden hem ruhy taýdan sagdyn, zähmetsöýer çagalar kemala gelýär. Her bir ene-atanyň arzuwy perzentleriniň il-güne haýyrly adamlar bolup ýetişmegidir. Perzentlerimize nähili terbiýe bersek, biziň dowamatymyz hem şoňa bagly. Gadym döwürlerde bir adam Abu Bekr As-Suludan çagalaryň asylly, ene-atasyna gulak asýan, edep-terbiýeli bolmagy üçin näme etmelidigi barada sorapdyr. Şonda ol: «Ene-atalar toprak, perzentler şol toprakda biten ösümlikdir. Ösümligiň ýagdaýy topragyň hiline bagly. Çagany eý görmeli, ýöne oňa gowy terbiýe hem bermeli» diýipdir. Kolumbiýaly beýik ýazyjy Gabriel Markesiň: «Men çagalara ganat berip, özlerine uçmagy öwrederdim» diýşi ýaly, biz ýaş nesle durmuş atly möwç urýan ummanda özbaşdak ýüzmegi, olaryň ýetmeli menzillerine biziň beren öwüt-ündewlerimiziň, edep-terbiýämiziň, görüm-göreldämiziň kömegi bilen ýetmegini öwretmeli.

Eneler keramat ak süýdi kimin

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Käbä deňelýän mähriban enelerimiz, öý-ojagyna wepaly gelinlerimiz, edep-ekramly gyzlarymyz bagtyýar durmuşyň hözirini görüp ýaşaýarlar. Olar erkekler bilen deň hatarda döwlet durmuşynyň ähli ugurlaryna işjeň gatnaşýarlar. Biziň döwletimizde zenanlaryň hukugy Türkmenistanyň Prezidentiniň 2015-nji ýylda gol çeken «Aýallaryň we erkekleriň deň hukuklarynyň we deň mümkinçilikleriniň üpjün edilmeginiň döwlet kepillikleri hakynda» Türkmenistanyň Kanuny bilen berkidilendir. Ýurdumyzda zenanlaryň çekýän zähmetine, mynasyp nesilleri terbiýeläp ýetişdirmekdäki hyzmatyna türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyz hem-de peder ýörelgesini üstünlikli dowam etdirýän Arkadagly Serdarymyz tarapyndan mynasyp baha berilýär. Muňa golaýda bütin ýurdumyz boýunça ýokary derejede bellenip geçirilen Halkara zenanlar güni mynasybetli zenanlarymyzyň birnäçesiniň «Zenan kalby» ordenine, sekiz we ondan köp çagany dünýä inderen enelerimiziň «Ene mähri» diýen hormatly ada hem-de ýokary amatlykly ýaşaýyş jaýlaryna mynasyp bolmaklary hem şaýatlyk edýär. Baýramçylygyň öňüsyrasy dili senaly enelerimizden başlap, ýaşajyk gyzjagazlara çenli hormatly Prezidentimiziň adyndan pul sowgatlarynyň gowşurylmagy bolsa, ata Watanymyzda zenanlaryň hiç biriniň-de gözden salynmaýandygynyň aýdyň mysalydyr.

Bagtyň özi birikmekde

Türkmen halkynyň gadymy we müdimi taryhyna ser salyp, onuň aýal-gyzlarynyň tarypynyň nusgawy şahyrlaryň goşgy setirlerinde çeper beýan edilendiginden ýa-da gelin-gyzlarymyzy zergärleriň elinden sünnälenip çykan nepis altyn-kümüş şaý-sepleri bilen bezändiklerinden hem milletimiziň zenanlara uly hormat goýandyklaryny görmek bolýar. Pederlerimiziň: «Iki baş maşgala» diýip nygtaýyşlary ýaly, ata-babalarymyz we ene-mamalarymyz ogul-gyzlary ýetişenden soň, olary gözli-başly etmegiň aladasynda bolupdyr.