"Esger" gazeti

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Ministrler Kabineti
Salgysy: Aşgabat şäheri, Garaşsyzlyk şaýoly, 100, Türkmenbaşynyň erkin döredijilik mekany
Telefon belgileri: 38-62-23, 38-60-09, 38-61-93
Email: esger-gazeti@sanly.tm

Gazeti PDF görnüşinde ýükläp almak

Habarlar

Hemmämiz üçin, saglygymyz üçin

■ Jemgyýetçilik we köpçülik ýerlerinde 2 metr howpsuz araçägi saklaň! ■ Daşary çykanyňyzda, agyz-burun örtüklerini dakynmagy ýatdan çykarmaň!

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn iýmitlenmek — saglygyň girewi

Kadaly iýmitlenmek sagdyn durmuşyň möhüm ugry bolup durýar. Onuň esasy düzgünlerini çagalykdan berjaý etmeli. Häzirki döwürde dünýäde artykmaç agramlykdan kösenýän adamlaryň sany gitdigiçe artýar. Biziň saglygymyz, keýpimiz, işjeňligimiz iýýän iýmitimize baglydyr. Şonuň üçin sagdyn, peýdaly, tebigy, ekologiýa taýdan arassa iýmitlerden peýdalanmaly. Peýdaly iýmit hökman bedeniň gowy tarapa üýtgemegine getirýär. Sagdyn durmuşy alyp barmak üçin sagdyn iýmitiň käbir syrlaryny bilmek zerurdyr. Ol bolsa şulardan ybarat. Sintetiki önümlerden we konserwantlardan ýüz öwrüp, tebigy iýmit önümlerini köpräk ulanmaly, şübheli hilli we näbelli gelip çykyşly iýmitden boýun gaçyrmaly. Süýjüli nygmatlary iýmitden doly aýryp bolmaýar. Ýöne olary peýdaly, siziň keýpiňizi ýokarlandyrjak we bedene düşýän uglewodlaryň mukdaryny köpeltmeýän, syratyňyza zyýan ýetirmeýän süýjili nygmatlar bilen çalşyp bolar. Naharlaryň taýýarlanyş usullaryny täzeden seretmeli, gaýnatma, buglama, gyzgyn peçde bişirmek usullaryny makul bilip, önümleri ýaga gowurmakdan daşlaşmaly.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Lukman maslahat berýär

Bir gezeklik örtügi 2 sagatdan artyk ulanmak maslahat berilmeýär. Kesellemegiň öňüni almak üçin arassa agyz suwy we iýmit önümlerini ulanmaly.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Il saglygy — ýurt baýlygy

Gyş paslynyň aýazly günleriniň dowam etmegi dürli ýokanç keselleriň ýüze çykmagyna getirýär. Şol keselleriň öňüni almak üçin pasla görä ýyly geýinmek şu günüň wajyp wezipesi bolup durýar. Şeýle wezipeden ugur alýan saglygy goraýyş işgärlerine jogapkärli wezipe degişlidir. Mary şäherindäki 2-nji saglyk öýüniň lukmanlarydyr şepagat uýalary ynsan saglygy hakda aladalanýandyklaryny iş ýüzünde subut edýärler. Olardan göreldeli işleýän maşgala lukmany Ýusup Annaýew bilen şepagat uýasy Gülşirin Ahmedowany görkezmek bolar. Olar näsaglary güler ýüz bilen garşylap, olara degerli maslahatlary berýärler. Şeýle hem olar özlerine degişli maşgalalara baryp, öýden çykanlarynda agyz-burun örtügini dakynyp, arassaçylyk düzgünlerini berk berjaý etmeklerini, öýlerinde ýygy-ýygydan üzärlik tütedip durmaklaryny ýatladyp durýarlar.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Agyz-burun örtüklerini dakynyň!

Häzirki wagtda howada tozan bölejikleri zerarly döräp biläýjek dürli ýokanç keselleriň adam bedenine ýetirip biljek oňaýsyz täsirleriniň öňüni almak üçin, raýatlara agyz-burun örtüklerini dakynmak maslahat berilýär. Agyz-burun örtügi nemli agyz we burun bardalaryny dürli ýokançlaryň düşmeginden goraýan serişdeleriň biridir.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Derde derman kök

Biziň Watanymyz, has, dogrusy, ene topragymyz dermanlyk ösümliklere örän baýdyr. Amyderýanyň goşa kenarynda buýan ösümligi näçe diýseň köpdür. Türkmenistanyň Saglygy goraýyş we derman senagaty ministrliginiň «Türkmendermansenagat” birleşiginiň Türkmenabat şäherinde ýerleşýän “Buýan” obasenagat toplumy tutuş ýurdumyzy buýan köküniň melhemlik şiresi bilen üpjün edýär. Buýanyň köküniň melheminiň sowuklama bilen bagly keselleri bejerijiligi hormatly Prezidentimiziň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly ensiklopedik kitabynda hem nygtalýar. Şeýle-de buýanyň kökünden taýýarlanýan melhemleriň bedeni ýokanç keselden saplamakda uly peýdasy bardyr. Gadymy döwürde tebipler, ýagny, Gippokrat, Galen, Ibn Sina ýaly alymlar hem böwrek, gyzzyrma, öýken kesellerinde, aşgazan-içege kesellerinde buýanyň kökünden melhemler taýýarlap ulanypdyrlar. Türkmenistandaky ýeke-täk «Buýan» obasenagat toplumynyň önümleriniň bir böleginiň daşary ýurtlara eksport edilýändigini hem belläp geçmelidiris. Buýanyň köküniň düzümindäki glisirrizin turşusynyň arassa görnüşinde alnanda, adaty gantdan 50 esse süýji bolýandygy anyklanyldy, şeýle-de buýanyň kökünden köpürjikli serişdeleri öndürmek mümkinçiligi bardyr. Buýanyň kökünden has giňişleýin peýdalanmak üçin häzirki wagtda ol halkara derejesinde öwrenilýär. Türkmenabatdaky “Buýan” obasenagat toplumynda buýan köki üç görnüşde taýýarlanylýar: baglanan (bog

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Sogan

Sogan ynsan üçin ýokumly we sagaldyjy iýmit hökmünde bellidir. Onda dürli fermentler, kaliý duzy, şeker, fosfor, limon we alma turşulygy, A, B1, B2, PP, С witaminleri, ysy, ajysy bilen gözüň nemli bardasyny gyjyndyrýan efir ýagy bar. Ol işdäňi açýar, iýlen iýmitiň oňat siňmegi üçin suwuklyk bölünip çykyşyny güýçlendirýär. Sogan ýiti respirator, sowuklama keselleriniň öňüni alýar, bedeniň kesellere garşy göreşmek ukybyny pugtalandyrýar. Onuň düzümindäki fitonsidler mikroblara, wiruslara, bakteriýalara garşy göreşmek häsiýetli, aşgazaniçege ýollarynyň kesellerinde, garamükürde (singada), anginada (basyk), bronhitlerde we gurçuk kesellerinde täsirini ýetirýär, ganbasyşy kadalaşdyrýar.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Saglyk size ýaran bolsun!

Agyz-burun örtügini dakynmaly. Bir gezeklik ulanylýan agyz-burun örtüklerini her iki sagatdan çalyşmaly. Howanyň sowamagy bilen bagly ýüze çykyp biläýjek möwsümleýin ýokanç keselleriň öňüni almak üçin her bir adam daşaryk çykanda hökman burnuň nemli bardasyna oksolin melhemini çalmaly.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Örtük dakyn, hem özüňi, hem töweregiňdäkileri gora!

Gyşda ýüze çykyp biläýjek möwsümleýin ýiti respirator ýokanç keselleriň öňüni almak maksady bilen, pasla görä gün tertibini dogry alyp barmak, howanyň derejesine laýyklykda geýinmek zerur bolup durýar. Lukmanlaryň bellemegine görä, ýokanç keselleriň ýokuşmagynyň howa-tozan ýoly hem bar. Howadaky tozan bölejikleriniň mukdarynyň kadadan artmagy, şeýle-de howanyň sowamagy adam bedenine täsirini ýetirýär. Tozanly we sowuk howanyň täsiri bilen käbir adamyň elleriniň deri örtüginde gyzarma, awuşama ýaly allergik ýagdaýlar we deri örtüginiň sowuklamasy ýüze çykýar. Häzirki döwürde howadaky tozan bölejikleriniň kadadan artmagy hem-de howanyň derejesiniň peselmegi netijesinde, adamlaryň ýokary dem alyş beden agzalarynyň nemli bardasynda hem edil şol görnüşdäki üýtgeşmeler ýüze çykyp bilýär. Netijede, adaty ýiti respirator keseliň has agyr geçmegine getirýär. Dürli gaýraüzülmelere sebäp bolýar. Şonuň üçin hem her birimiziň agyz-burun örtüklerini doly we dogry dakynmagymyz zerurdyr. Örtügi dogry ulanyň, nädogry ulanylanda, dem alyş ýollaryna howadaky tozan bölejikleri düşýär! Agyz-burun örtügi ýokanja garşy netijeli böwetdir.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Armydyň peýdasy barada

Bereketli türkmen topragy adam bedeniniň kadaly işlemegi üçin zerur bolan witaminleriň köp mukdaryny özünde saklaýan miwelere diýseň baýdyr. Düzüminde witaminleriň köp möçberini saklaýan we wirusdyr ýakymsyz howa şertlerine garşy göreşýän miweleriň biri-de armytdyr.

8 Ýanwar 2021

Saglyk

Arassaçylyk — saglygyň girewi

Şahsy arassaçylyk düzgünleriniň berjaý edilmegi her möwsümde ýüze çykyp biljek birnäçe ýokanç keselleriň öňüni alýar. Keseller, esasan, hapa ellerden, talabalaýyk bişirilmedik iýmitden we arassalanmadyk suwdan geçýär. Keseller howa-damja ýoly bilen köp adamly ýerlerde örän çalt ýaýraýar. Biz her gün otaglaryň howasyny çalşyp, ýelejiredip, zyýansyzlandyryş serişdeleri bilen ýuwup, arassalap durmaly.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn bolup ýaşalyň!

Howanyň sowamagy bilen baglylykda döräp biläýjek keselleriň öňüni almak maksady bilen, şu günler welaýat, şäherdir etrap häkimlikleriniň ýörite meýilnamalary esasynda welaýatymyzyň çäginde wagyz-nesihat, düşündiriş işleri alnyp barylýar. Edara-kärhanalaryň, guramalaryň zähmet toparlarynyň, şeýle-de şäherdir şäherçeleriň, obalaryň ilatynyň arasynda geçirilýän şeýle işleriň netijeliligi hem gazanylýar. ÄNEW. «Türkmenistan — parahatçylygyň we ynanyşmagyň Watany» ýylynyň ilkinji günlerinde welaýat merkezinde ýerleşýän Milli «Ak bugdaý» muzeýinde, welaýat Medeniýet müdirliginde geçirilen wagyz-nesihat duşuşyklary örän täsirli boldy. Olara ady agzalan muzeýiň we müdirliginiň işgärleri gatnaşdy.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Bakjadaky dermanhana

Kädiniň peýdaly taraplary barada irki döwürlerde, taryh sahypalarynda adyny galdyran akyldarlar kän ýazypdyrlar. Oňa «Bakjadaky dermanhana» diýilmegi hem ýöne ýerden däldir. Kädiniň düzüminiň 90 göterimi suwdan, 10 göterimi A, C, B, B2, U, PP, T witaminlerden, karotinden, beloklardan, kletçatkalardan, minerallardan, şekerden durýar. Kädiniň düzümindäki karotin käşiriňkiden 5 esse köpdür.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Melhemleriň naýbaşysy

Ynsanlara dermanlyk ösümlikleriniň örän köp görnüşini eçilýän jomart topragymyza müň derdiň dermany bolan üzärligiň mekany diýsek hem bolar. Bu ösümligi halkymyz örän irki döwürlerden bäri howadaky ynsan saglygyna howp salýan zyýanly kesel ýaýradyjylary ýok etmek üçin ulanypdyrlar. Onuň dermanlyk ähmiýetiniň örän uludygy barada ýaşuly neslimiz täsirli gürrüň berýärler. Parasatly Prezidentimiz «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitabynda: «Üzärlik türkmenleriň arasynda gadym zamanlardan bäri ulanylyp gelinýär. Ata-babalarymyz ony çogdamlap, öýlerinde asyp goýupdyrlar, wagtal-wagtal tütedip, tüssesini daş-töwerege ýaýradypdyrlar. Şeýdip, hemişe ýokanç keselleriň ýokuşmagynyň öňüni alypdyrlar» diýip, üzärligi irki döwürlerden bäri köp keselleri bejermekde yzygiderli peýdalanandyklary barada nygtaýar. Bu ösümligiň ysyndan zyýanly mör-möjekleriň, hatda ýylanlaryň gaçýandygy barada hem aýdylýar. Üzärligiň ysyndan zyýanly ownuk mör-möjekleriň gaçýandygyny bolsa adamlar örän gadymy döwürlerde bilipdirler. Her hili wiruslaryň adam bedenine düşmeginiň öňüni almakda üzärligiň tüssesiniň örän peýdalydygyny anyklapdyrlar.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdynlygyň kadasyny berjaý et!

Ähli ýerde dilimizde söz başy,Sagdynlygyň kadasyny berjaý et! Tämizlikdir gül durmuşyň gözbaşy,Sagdynlygyň kadasyny berjaý et! Halk biz Gaýmaz Türkmen, Ibn Sinaly,Berk bedenli, syrdam, sagat synaly,Artsyn diýseň dünýämiziň zynaty,Sagdynlygyň kadasyny berjaý et!

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Sagdyn iýmitlenmegiň kadalary

Çagalaryň ösüşini gazanmak, saglygyny goramak we berkitmek üçin alnyp barylýan işleriň içinde olaryň dogry iýmitlenmegini guramak esasy orunlaryň birini tutýar. Eger-de, çagalaryň iýmitlenişi dogry guralmasa, onuň islegine laýyk ýa-da ýeterlik bolmasa, bedendäki maddalaryň çalşygynyň kadalylygy bozulýar. Şeýle hem bedeniň daşky dünýäniň zyýanly täsirlerine garşy göreşmäge bolan ukyby gowşaýar, ýokanç kesellere garşy göreşijiligi peselýär. Çagalaryň iýmitlenişi uly adamlaryň iýmitlenişinden ep-esli tapawutlanýar, sebäbi ol diňe bir sarp edilen iýmitiň ýerini dolmak üçin däl, eýsem ösüp barýan synalaryň, boýuň, bütin bedeniň ösmegi üçin hem zerurdyr. Mälim bolşy ýaly, adamyň bedeniniň 60% suwdan, 14% belokdan, 20% ýagdan, 1% uglewodlardan, 5% mineral maddalardan ybaratdyr. Dürli önümlerdäki ýokumly maddalaryň mukdary deň däldir, olaryň käbirlerinde belok, beýlekilerinde ýag we uglewod artykmaçlyk edýär. Beloklar — çylşyrymly jisim bolup, her bir janly öýjügiň özenidir. Beloklar et we et önümlerinde, süýtde, ýumurtgada, guş etinde bardyr we çörekde, ýarmada hem köp bolýar. Ýag bedende okislenmek bilen köp mukdardaky ýylylyk energiýasyny bölüp çykarýan esasy energetiki serişdedir. Şonuň üçin hem adamyň hemme synalarynda ýagyň bolmagy tebigydyr. Ýaglaryň özleşdirilişiniň hili olaryň nähili gyzgynlykda eredilendigine köp derejede baglydyr. 30-35°C gyzgynlykda eredilen mal ýaglary hem

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Lukmanlar maslahat berýär

Howanyň sowuk döwründe adam bedeninde birnäçe üýtgeşmeler bolup, möwsümde ýiti ýokanç keselleriň ýokuşma howpy artýar. Bu döwürde dürli kesellerden goranmak üçin şu aşakdaky kadalary berjaý etmek maslahat berilýär. — Jemgyýetçilik ýerlerinde agyz-burun örtüklerini dakynmaly we howpsuz aralygy saklamaly.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Derde derman önümler

Kelem. Dermanlyk häsiýeti bilen tapawutlanýan, ynsan saglygy üçin peýdasy uly bolan kelemiň minerallaryň hakyky hazynasydygy ylmy taýdan tassyklanandyr. Ol, esasan hem, C, K witaminlerine baýdyr. Berhiz saklamakda ak kelem peýdaly bolup, düzüminde askorbin turşusy köpdür. Günaşa kelem iýýän adam infarktyň we insultyň ýüze çykmak howpuny azaldyp biler. Bal bilen garylan kelemi dem alyş ýollarynyň hem-de bagryň sowuklamasynda, ýürek-damar kesellerinde, gan basyşy ýokary bolan adamlara iýmek maslahat berilýär.

7 Ýanwar 2021

Saglyk

Buýan — müň bir derdiň dermany

Hormatly Prezidentimiz özüniň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly köp jiltli ylmy-ensiklopedik kitabynda halk lukmançylygynda giňden ulanylýan ösümlikleriň dermanlyk häsiýetlerini ylmy esasda açyp görkezýär. Gözel türkmen tebigatynda bitýän dermanlyk ösümlikler müň bir derdiň dermany hasaplanýar. Jana melhem dermanlyk ösümlikleriň biri buýandyr.

6 Ýanwar 2021

Saglyk

Hemmämiz üçin, saglygymyz üçin

■ Jemgyýetçilik we köpçülik ýerlerinde 2 metr howpsuz araçägi saklaň! ■ Daşary çykanyňyzda, agyz-burun örtüklerini dakynmagy ýatdan çykarmaň!

6 Ýanwar 2021

Saglyk