''Demokratiýa we hukuk'' žurnaly

Esaslandyryjysy: Türkmenistanyň Döwlet, hukuk we demokratiýa instituty
Salgysy: Aşgabat şäheri, A. Nowaýy köçe 2022 jaý 86
Telefon belgileri: 38-06-00

Žurnaly PDF görnüşinde ýükläp almak

Makalalar

Beýik özgertmeleriň aýdyň ýoly

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýurdumyz ösýär, özgerýär, halkymyz eziz Watanyň ösüşlerine buýsanýar. Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ykdysadyýetde, ylym-bilimde, medeniýetde gazanylýan ösüşler örän buýsandyryjydyr. Çünki bu ösüşler ýurdumyzyň dünýädäki abraý-mertebesini has-da belende göterýär. Häzirki ajaýyp döwrümizde milli medeniýetimiz, nusgawy edebiýatymyz dünýäde wagyz edilýär. Ýurdumyzyň alymlary, döredijilik işgärleri halkara derejesindäki maslahatlara, ylmy duşuşyklara gatnaşýarlar. Munuň özi «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynda uly ähmiýete eýe bolup, medeniýet diplomatiýasynyň ösmegine, dünýä ýaýylmagyna, şeýle hem halklaryň arasynda ynsanperwer gatnaşyklary pugtalandyrmaga oňat ýardam edýär.

14 Maý 2024

Medeniýet

Milli gymmatlyklara sarpa

Asyrlarboýy kämilleşdirilip, halkymyzyň gündelik durmuşynda giňden orun alan milli çaga egineşikleriniň halkyň däpdessuryny, durmuş ýörelgesini häsiýetlendirýän aýratynlyklary bardyr. Eziz çagalarymyzyň egineşikleriniň nusgalarynda zenanlarymyzyň çeperçilik ussatlygynyň jemlenendigini görmek bolýar. Häzirki wagtda hem ähmiýetini ýitirmeýän çaga egineşikleriniň özboluşly taýýarlanyş usully, nagyş bezegli çeper keşbi kämil başarjaňlygy talap edýär. Çaga egineşikleri türkmen halkynyň medeniýetini we durmuşyny açyp görkezmek bilen, asyrlaryň dowamynda kämilleşip, halkyň taryhy bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Milli egineşikleriň diňe bir biçüwi däl, eýsem, görnüşleri hem özboluşlylyga beslenýär. Çagalara niýetlenen ezýaka köýnekleriň, donlaryň, ýeňsizleriň dürli görnüşleri, kürtekçeler, kirlikler, başgaplar ajaýyp bezeglidir. Çaga eşikleriniň hersiniň öz niýetlenen ýeri bardyr. Toýbaýramlarda nagyşlanan ezýaka köýneklerdir donlar geýdirilse, öýdeiçde olara ýörite eşikler niýetlenýär.

14 Maý 2024

Medeniýet

«Magtymguly Pyragy — köňülleriň çyragy» atly döredijilik bäsleşiginiň ýeňijileri sylaglanyldy

Şu gün — 14-nji maýda Türkmenistanyň Jemgyýetçilik guramalarynyň merkezi binasynda  «Güneş» žurnalynyň redaksiýasynyň hem-de Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň bilelikde guramagynda yglan edilen «Magtymguly Pyragy — köňülleriň çyragy» atly döredijilik bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi. Ýurdumyzyň umumybilim berýän mekdepleriniň okuwçylarynyň arasynda geçirilen bäsleşik düzme we hekaýa ýazmak hem-de surat çekmek ugurlaryny öz içine aldy. Oňa paýtagtymyzyň, Arkadag şäheriniň, ýurdumyzyň welaýatlarynyň mekdep okuwçylarynyň 195-si öz işleri bilen gatnaşdylar. Netijede, eminler topary bäsleşige hödürlenen işleriň içinden şu aşakdakylary ýeňiji diýip yglan etdi: Hekaýa ugry:

14 Maý 2024

Medeniýet

Toý-baýrama beslenýär Pyragynyň mekany

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň, Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Magtymguly adyndaky Dil, edebiýat we milli golýazmalar institutynyň hem-de welaýat häkimliginiň bilelikde guramagynda geçen anna güni «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly hem-de Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli ýurdumyzyň ýaşlarynyň arasynda «Magtymguly geçmişimiz, şu günümiz we geljegimizdir» atly ylmy-amaly maslahat geçirildi. Oňa gatnaşyjylar çäräniň dowamynda Magtymguly Pyragy muzeýiniň öňündäki meýdançada medeniýet we sungat ussatlarynyň aýdym-sazly çykyşlaryna hem-de «Akyldary sarpalap, galkyndyryp çar ýany, toý-baýrama beslenýär Pyragynyň mekany» atly edebi-sazly kompozisiýa tomaşa etdiler. Soňra akyldar şahyryň heýkeline ter gül çemenlerini goýup, beýik söz ussadyna tagzym etdiler.  Bu ýerde «Biz — Arkadag Serdarly Watanyň bagtyýar nesilleri» atly surat çekmek boýunça bäsleşige gatnaşýan zehinli çagalaryň çekýän suratlary maslahata gatnaşyjylarda uly gyzyklanma döretdi. Ýaşlar Magtymguly Pyragy muzeýine aýlanyp, bu ýerdäki gymmatlyklar bilen tanyşdylar, sergide görkezilen amaly-haşam, el işlerine syn etdiler. 

13 Maý 2024

Medeniýet

Arminiý Wamberi — Magtymguly Pyragynyň edebi mirasyny öwrenen syýahatçy alym

Ýurdumyzda ýetilýän belent sepgitler, gazanylýan üstünlikler bagtyýar halkymyzda çuňňur kanagatlanma duýgularyny oýarýar. Şu bagtyýar döwrümizde alym Arkadagymyzyň: «Ajaýyp şygyrlary bilen ynsan kalbyny ýagşylyk nurana bezän türkmeniň akyldar ogly Magtymguly Pyragynyň mertebesi türkmen halky üçin iň belentde goýulýan mukaddeslikleriň biridir. Ýurdumyzda onuň pähim-paýhasly şygyrlaryny has düýpli öwrenmek we ýörelge edinmek, şu günki kämil türkmen jemgyýetinde has-da rowaçlandyrmak, geljekki nesillere ýetirmek barada möhüm işler amala aşyrylýar» diýen parasatly sözleri bu günki gün biziň durmuş ýörelgämize öwrüldi. Magtymguly Pyragynyň 300 ýyllyk ýubileý toýunyň halkara derejesinde toýlanjak günleriniň öňüsyrasynda şahyryň özboluşly, pähim-paýhasa ýugrulan köp röwüşli edebi mirasynyň umumadamzat bähbitlerine gönükdirilendiginiň ýene bir ýola şaýady bolýarsyň. Magtymguly Pyragy diňe bir türkmen halkynyň milli şahyry bolman, ol dünýä edebiýatyna ummasyz goşant goşan beýik akyldardyr. Akyldaryň döredijiligini dünýä edebiýatyndan, türki halklaryň gadymy edebi däplerinden üzňe göz öňüne getirip bolmaz, çünki şahyr hemişe özünden öňki akyldarlaryň döredijiligini içgin öwrenipdir we olaryň öňe sürýän ynsanperwer ýörelgelerini öz eserleri

13 Maý 2024

Medeniýet

Pyragynyň paýhasyndan gözbaş alan binýat

Berkarar döwlet gurmagyň arzuwynda ýaşan watançy şahyryň döredijiliginde Watan waspy onuň ýürek owazy, kalp mukamy bolup ýaňlanýar. Munuň şeýledigini Gahryman Arkadagymyz «Türkmeniň döwletlilik ýörelgesi» kitabynda juda jaýdar belläp geçýär. Geliň, şol setirlere ünsi çekeliň: «Ömrüň manysy — Watanyň parahatçylygynda. Adamyň ömürboýy edýän yhlasynyň özeninde Watan baradaky alada bar. Watanyň gymmaty ömürboýy eden yhlasyň bilen ölçärden hem ýokardadyr. Akyldar Magtymguly:

13 Maý 2024

Medeniýet

Ynsanperwerligiň belent nusgasy

Magtymguly Pyragynyň döredijiligi Watana, halka wepaly, arassa ahlakly, belent ruhly, ynsanperwer ýaşlary terbiýelemekde mekdep bolup hyzmat edýär. Şahyryň dünýä edebiýatynyň altyn hazynasyna öwrülen goşgulary çeperçiligi, many taýdan çuňlugy, milli mazmuna baýlygy, ynsanperwer ideýalary gozgaýandygy bilen tapawutlanýar. Şahyr döwlet gurmakda ynsanperwer syýasaty öňe sürmek bilen, durmuşdaky kanuny orunlary barada oňyn pikirleri öňe sürüpdir. Ol sahawatlylyk, ynsanperwerlik düşünjeleriniň her bir adamda bolmagyny isleýär: Jümle mahlukga açyk tutgul ýüzüň,

13 Maý 2024

Medeniýet

Akyldar şahyra bagyşlanan dokumental film gyrgyz teleýaýlymlarynda görkezilýär

Mälim bolşy ýaly, Gündogaryň beýik söz ussady, akyldar şahyr Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli, Oguzhan adyndaky «Türkmenfilm» birleşigi tarapyndan «Magtymguly dünýäniň hakydasynda» atly dokumental film surata düşürildi. Türkmenistanyň Gyrgyz Respublikasyndaky ilçihanasynyň ýardam bermeginde düşürilen bu film akyldar şahyryň ömri we döredijiligi barada gyzykly maglumatlary, taryhy faktlary, gyrgyz ylmy intelligensiýasy bilen geçirilen söhbetdeşlikleri öz içine alýar. Gyrgyz dilinde ses berlen dokumental film maý aýynyň dowamynda Gyrgyz Respublikasynyň «Тв-15», «Реги­он», «7-канал», «MANAS TV», «УТРК» we «Madaniýat TV» teleýaýlymlarynda görkezilýär.

13 Maý 2024

Medeniýet

«Eurovision-2024-iň» netijeleri belli boldy

11-nji maýda Şwesiýanyň Malmo şäherinde «Eurovision-2024» aýdym-saz bäsleşiginiň jemleýji tapgyry geçirildi. Ses berlişigiň netijelerine görä, şweýsariýaly aýdymçy Nemo Metler «The Code» aýdymy bilen ýeňiji boldy. Şeýle-de ilkinji üçlügi degişlilikde, horwatiýaly hem-de ukrainaly aýdymçylar jemlediler.

13 Maý 2024

Medeniýet

«Iň gowy mekdep muzeýi» atly bäsleşik geçirildi

Orta mekdeplerde medeni-miras boýunça alnyp barylýan işleriň ýagdaýy, taryhy enjamlaryň saklanyşy, iş resminamalarynyň talabalaýyk ýöredilişi, olary mundan beýläk-de aýawly saklamaga, goramaga, ýaş nesillerimizde taryhymyza, medeni mirasymyza, milli gymatlyklarymyza bolan hormaty, söýgüni artdyrmak maksady bilen, etrabymyzyň orta mekdeplerinde hereket edýän mekdep muzeýleriniň arasynda «Iň gowy mekdep muzeýi» atly bäsleşik geçirildi. Ol Dänew etrap bilim bölüminiň hem-de Türkmenistanyň Ylym we bilim işgärleriniň kärdeşler arkalaşygynyň Dänew etrabyndaky ilkinji guramalarynyň başlyklarynyň geňeşiniň 2024-nji ýyldaky tassyklanan Düzgünnamasy esasynda geçirilip, düzgünnamanyň şertleri boýunça etrabyň çäginde ýerleşýän orta mekdepleriň muzeýlerine toparyň aýlanyp görmeginde emin agzalary tarapyndan baha berildi. «Iň gowy mekdep muzeýi» atly bäsleşikde I orna 24-nji orta mekdep, II orna 2-nji orta mekdep, III orna 19-njy orta mekdep mynasyp boldular.  Ýeňijiler Dänew etrap bilim bölüminiň Hormat hatlary hem-de Türkmenistanyň Ylym we bilim işgärleriniň kärdeşler arkalaşygynyň Dänew etrabyndaky ilkinji guramalarynyň başlyklarynyň geňeşiniň gymmat bahaly sowgatlary bilen sylaglandy.

13 Maý 2024

Medeniýet

Guýmagursak zehin

Türkmenistanyň halk artisti, Magtymguly adyndaky döwlet baýragynyň eýesi, kompozitor Çary Nurymowyň ady ýurdumyzyň çäginden daşarda-da giňden bellidir. Dürli görnüşli saz eserleri bilen milli aýdym-saz sungatymyzy baýlaşdyran halypa kompozitorlaryň döredijiliginiň süňňüni düzýän «Teke nagyşlary», «Maru-Şahu-Jahan» ýaly uly göwrümli eserlerdir. Bu eserler diňe türkmen milli aýdym-saz sungatymyz üçin däl-de, eýsem Gündogar saz medeniýeti üçin täzelik bolan eserler hasaplanylýar. Kompozitor bu eserlerinde türkmen halkynyň, şeýle-de gündogar halklaryň taryhyna, medeniýetine, sungatyna mahsus bolan ajaýyp heňleri, owazlary dürli saz gurallaryň sazlaşygynda bermegi ussatlyk bilen başarýar. Şol sebäpli bu eserler ýurdumyzyň çäginden daşarda-da giňden belli eserlere öwrüldiler. Guýmagursak zehinli Çary Nurymow dürli ýyllarda balet sungaty üçin hem ençeme eserleri döretdi. Onuň döreden «Köýten nalasy», «Epgegiň tepbedi», «Baýkyl» ýaly baletleri ozalky Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet opera we balet teatrynda sahnalaşdyryldy. Bu baletlerde ýaňlanan sazlar öz milli öwüşginleri bilen tapawutlanan, olarda beýan edilýän wakalaryň tomaşaçylar tarapyndan gyzgyn kabul edilmegine sebäp boldy.

13 Maý 2024

Medeniýet

Akyldar şahyryň dogduk mekanynda

ýaşlar bilen köpugurly çäreler geçirildi Geçen hepdäniň anna we şenbe günlerinde Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabynda akyldar şahyrymyzyň şanly toýy mynasybetli ylmy-amaly maslahat hem-de dabaraly çäreler geçirilip, olara Watanymyzyň giňişliklerinden ýaşlaryň uly topary gatnaşdy.

13 Maý 2024

Medeniýet

«Berkarar döwletiň ylham joşguny» atly döredijilik bäsleşiginiň jemi jemlendi

Şu gün — 11-nji maýda Balkan welaýatynyň Magtymguly etrabyndaky «Magtymguly Pyragy» muzeýinde «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýyly hem-de akyldar şahyryň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli «Nesil» gazetiniň redaksiýasy bilen Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky Ýaşlar guramasynyň Merkezi geňeşiniň bilelikde yglan eden «Berkarar döwletiň ylham joşguny» atly döredijilik bäsleşiginiň ýeňijilerini sylaglamak dabarasy geçirildi.

11 Maý 2024

Medeniýet

Mukamly dünýäniň bilbilleri

Türkmenistanyň Medeniýet ministrliginiň guramagynda ýörite sazçylyk we sungat mekdeplerinde bilim alýan ýaşlaryň arasynda  ukyp-başarnyklaryny açyp görkezmek, ýerine ýetirijilik ussatlygyny ýokarlandyrmak maksady bilen bäsleşik geçirildi. Oňa sungat ojagymyzyň zehinli talyplary hem gatnaşdylar. Ýörite sazçylyk we sungat mekdepleriniň 1 ― 3-nji ýyl talyplarynyň hem-de Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň ýanyndaky ýörite sazçylyk mekdep-internatynyň 10 ― 11-nji synp okuwçylarynyň arasynda geçirilen bäsleşik türkmen milli, kirişli, üflenip we kakylyp çalynýan saz gurallary, fortepiano bagşy we ýekelikde aýdym aýtmak ýaly ugurlary öz içine aldy. Bäsleşigiň birinji tapgyry degişlilikde welaýatlarda, Aşgabat we Arkadag şäherlerinde ýerleşýän ýörite sazçylyk we sungat mekdeplerinde, ikinji tapgyry bolsa Sahy Jepbarow adyndaky Arkadag şäher ýörite sungat mekdebinde we Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebinde geçirildi.

10 Maý 2024

Medeniýet

Şanly senä bagyşlandy

Türkmenistanyň Magtymguly adyndaky milli sazly drama teatrynda Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy, şeýle-de Maýa Kulyýewa adyndaky Türkmen milli konserwatoriýasynyň ýanyndaky Daňatar Öwezow adyndaky Türkmen döwlet ýörite sazçylyk mekdebiniň döredilmeginiň 95 ýyllygy mynasybetli hasabat konserti boldy. Konsert bilen ugurdaşlykda guralan Türkmenistanyň Döwlet çeperçilik akademiýasynyň mugallymlarynyň we talyplarynyň çeken suratlarynyň sergisi hem örän täsirli boldy. Kirişli saz gurallarynda ýerine ýetirilen eserler sergä özboluşly öwüşgin çaýdy.

10 Maý 2024

Medeniýet

Rowaýatlara siňen Pyragy

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly döredijilik bäsleşigine Halk döredijiligine degişli bolan rowaýatlar biziň milli gymmatlygymyzdyr. Türkmen dili we edebiýaty mugallymymyz rowaýatlaryň gözbaşynda hökman bir hakykatyň bardygyny aýdýar. Munuň şeýledigine «Magtymguly hakynda rowaýatlar» atly kitaby okanymyzda aýdyň göz ýetirýäris. Biz akyldar şahyrymyza degişli rowaýatlaryň, tymsallaryň örän kändigine buýsanýarys.

10 Maý 2024

Medeniýet

Magtymguly Pyragynyň döredijiliginde tebigatyň keşbi

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly döredijilik bäsleşigine Ynsan elmydama tebigat bilen aýrylmaz baglanyşykly ýaşaýar. Akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragy tebigatyň üsti bilen adam häsiýetlerini açyp görkezýär. Şahyryň eserlerinde gahrymanyň Watana, il-gününe bolan tükeniksiz söýgüsi türkmen tebigatyna bolan mähir-muhabbet bilen okyja ýetirilýär. Şahyrana mazmuna eýe bolan tebigat şekilleri: howalanyp duran gojaman daglar, akar çeşmeler, çasly çaýlar, dürli ir-iýmişli bag-bakjalar... şygyr gahrymanynyň dünýä, jemgyýet, döwür, durmuş, adam we onuň häsiýeti baradaky oýlanmalarynyň özenidir. Magtymgulynyň şygyrlaryny şahyranalyga beslenen tebigat bezeýär. Magtymgulynyň eserlerinde tebigat suratkeşliginiň özboluşly we köptaraplydygyna göz ýetirmek bolýar.

10 Maý 2024

Medeniýet

Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi

«Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň»atly döredijilik bäsleşigine Mähriban çagalar, žurnalymyzda akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň doglan gününiň 300 ýyllygy mynasybetli mekdep okuwçylarynyň arasynda «Reňbe-reň gül açar ýaşyl ýaýlasy, Gark bolmuş reýhana çöli türkmeniň» atly bäsleşik yglan edilipdi. Bu bäsleşige zehinli suratkeş jigilerimizden akyldar şahyrymyz Magtymguly Pyragynyň şygyrlarynda tebigat gözellikleriniň beýanyny açyp görkezýän ençeme suratlar gelip gowuşdy. «Ýaşajyk suratkeşleriň sergisi» sahypamyzda Mary şäherindäki 24-nji zehinli ýaşlar mekdebiniň okuwçylarynyň çeken suratlaryny size ýetirýäris.

9 Maý 2024

Medeniýet

Kiçijek Sinba

Birdenkä öňüňizden ýolbars ýa-da gaplaň çykaýsa, gorkarsyňyzmy?! Gorkmaz ýaly-da däl. Olar çyksa, diňe bir kiçi ýaşly çagalar däl, eýsem, özümizden uly ýaşdakylar hem eýmense gerek. Sebäbi Janly tebigatyň milli muzeýine baranymyzda, ýolbarsyň hem gaplaňyň eýmendiriji nazaryny görüpdik. Ýöne men bu gezek ol gorkunç haýwanlar hakynda däl-de, multfilmlerde görkezilýän naşyja, mähirli ýolbars çagajygy barada gürrüň etmekçi. Özi-de ol beýleki ýolbarslar ýaly gorkuly däl-de, ýylgyryp ýören, degişgenje kiçijek ýolbars. Ony her birimizem gowy tanaýan bolsak gerek, ol biziň söýüp tomaşa edýän «Şa ýolbars» («Korol Lew») multfilmindäki kiçijek ýolbarsymyz — Sinba. Gören bolsaňyz, multfilmde ýaňy dünýä inen Sinba — uly bir sähranyň hem janly-jandarlaryň ýolbaşçysy bolan şa ýolbarsyň ýeke-täk perzendi. Kiçiligine garamazdan, Sinba örän bilesigeliji bolup, ol tutuş sährada beýleki haýwanlar ýaly oýnasy, ylgap bökjekläsi gelýär. Ýöne oňa rugsat berilmeýär, sebäbi onuň daş-töweregi ýabany ýyrtyjylardan, duşmanlardan doly, üstesine-de, ol şa ýolbarsyň ýalňyz perzendi. Şonuň üçin-de, oňa beýleki deň-duşlary ýaly öýden uzaklaşmaga, nätanyş haýwanlar bilen gürleşmäge hem rugsat berilmeýär. Muňa garamazdan, bilesigeliji Sinba birnäçe haýwanlar

9 Maý 2024

Medeniýet

Änew – beýik medeniýet

Hormatly Prezidentimiziň «Änew — müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýet» atly kitabynda gadymy Änew şäheriniň taryhy, Garaşsyzlyk ýyllarynda ýeten ösüşleri we şanly geljegi hakynda söhbet açylýar. Gadymy Änew şäheriniň 2024-nji ýylda «Türki dünýäsiniň medeni paýtagty» diýlip, aýratyn hukuk derejesine eýe bolmagy häzirki döwürde Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baştutanlygynda dowam etdirilýän medeniýet diplomatiýasynda gazanylýan ösüşleriň anyk netijesidir.

9 Maý 2024

Medeniýet