Ylym-bilim bilen belentliklere

Haýsy ýurtda ylym-bilim ulgamynyň aýdyň geljegi barada irginsiz aladalar edilýän bolsa, diýmek, şol ýurduň ertirki güni has-da bagtyýardyr, eşretlidir. Sözüň güýjüne ser salyp otursaň, «ylym», «bilim», «okamak», «öwrenmek»... sözleriniň ählisinde-de aýdyňlyk, giňlik, çäksizlik bar. Diýmek, binýady halallyga, lebiz päklige eýlenen halkymyzyň şu güni we geljegi berkarardyr, aýdyňdyr, ýagtydyr. Şu ýylyň 24-nji sentýabrynda paýtagtymyzdaky Maslahat köşgünde türkmen halkynyň Milli Lideri, Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň Başlygy Gurbanguly Berdimuhamedowyň başlyklyk etmeginde geçirilen Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisinde hem ylym-bilim ulgamyny kämilleşdirmek babatda möhüm pikir-garaýyşlar beýan edildi. Gahryman Arkadagymyzyň taryhy çykyşynda ýaşlar barada döwlet syýasatyny amala aşyrmak boýunça geljekde uly wezipeleriň öňümizde durýandygyny nygtap, mekdebe çenli çagalar edaralarynyň hem-de umumybilim berýän orta mekdepleriň sanyny artdyrmagy, mümkinçiligi çäkli çagalar bilen alnyp barylýan işleri kämilleşdirmegi, olar bilen işleýän pedagogik işgärleriň hünär derejesini ýokarlandyrmak baradaky aýdanlary has-da buýsandyryjy. Ýokary okuw mekdeplerinde ylym-bilim-önümçilik arabaglanyşygynyň kämil usulyny döretmegi, ýaş nesilleri milli gy

Ýaşlar — ýaşaýşa ýaraşyk

Halkymyz hemişe geljegiň, ertirki günüň aladasy bilen ýaşaýar. Ol bolsa ýaş nesliň sagdyn ösmegini, bilimli, edep-ekramly, başarnykly, watansöýer şahsyýetler bolup ýetişmeklerini gazanmak bilen baglanyşyklydyr. Bu iş arakesmäni bilmeýän, mydama dowam edýän örän jogapkärli işdir. Şonda ata-babalarymyzyň asyrlaryň, heňňamlaryň dowamynda emele gelen terbiýe mekdebiniň gymmaty uludyr. Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe bu meselä ilkinji derejeli ähmiýet berlip, ol täze mazmun bilen baýlaşdyrylýar. Munuň şeýledigine ýurdumyzda ýaşlar baradaky döwlet syýasatyny amala aşyrmak boýunça edilýän tagallalar hem aýdyň şaýatlyk edýär. Bular dogrusynda Gahryman Arkadagymyz Türkmenistanyň Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisinde eden taryhy çykyşynda aýratyn durup geçdi we möhüm wezipeleri kesgitledi. Olaryň arasynda geljekde çagalar baglarynyň, orta mekdepleriň sanyny artdyrmak, ýokary okuw mekdeplerinde ylym-bilim-önümçilik arabaglanyşygynyň kämil usulyny döretmek, müňýyllyklardan gözbaş alýan medeniýetimizi, edebiýatymyzy, şöhratly taryhymyzy täze nazaryýet esasynda düýpli öwrenmek hem-de ylmy taýdan beýan etmek ýaly wezipeler hem bar. Hormatly Prezidentimiziň Halk Maslahatynyň nobatdaky mejlisinde eden çykyşynda bu gymmatly pikirler has-da ösdü

Dil bilenler dana bolar

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ýaş nesil hakyndaky alada döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň birine öwrüldi. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly baştutanlygynda ýaş nesliň döwrüň talaplaryna laýyk bilim almagy, hünär we ylym öwrenmegi, ata Watana, il-güne, merdana ata-babalarymyzyň ýol-ýörelgelerine wepaly adamlar bolup ýetişmegi üçin giň möçberli özgertmeler amala aşyrylýar. Ýaşlaryň daşary ýurt dillerini öwrenmekleri üçin hem giň mümkinçilikler döredilýär. «Türkmenistanda daşary ýurt dillerini okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyna» laýyklykda orta, ýörite orta we ýokary okuw mekdeplerinde daşary ýurt dilleri ýörite meýilnamalar esasynda öwredilýär. Ýaşlaryň daşary ýurt dillerini kämil bilmekleri olaryň dünýä derejesinde bilim almaklary, gözýetimleriniň giň bolmaklary üçin ähmiýetlidir. Biziň ýurdumyzda ene dili bilen bir hatarda iňlis, rus, nemes, fransuz, hytaý, ýapon, arap, pars dillerini öwrenmeklik giňden ýola goýuldy. Paýtagtymyzda hem-de ýurdumyzyň ähli künjeginde daşary ýurt dillerini çuňlaşdyryp öwredýän orta mekdepler hereket edýär. Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen mekdeplerde dil öwrenmek üçin ähli mümkinçilikler döredilýär.

«Sanlar meniň dostlarym»

Ösüp gelýän ýaş nesil bilen ata Watanymyzyň bagtly geljegi berk baglanyşyklydyr. Hut şonuň üçin hem döwletimizde ylym-bilimi has-da ösdürmek, ylmyň we tehnikanyň iň soňky gazananlaryny düýpli ornaşdyrmak bilen ýaşlaryň hemmetaraplaýyn kämilleşmeklerine giň mümkinçilikler döredilýär. Şeýle mümkinçilikleriň gurşawynda bilim alýan ýaşlaryň biri Mekan Nurgeldiýew. Ol Türkmenabat şäherindäki ýöriteleşdirilen 41-nji orta mekdebiň 5-nji synpynda okaýar. Onuň eýýäm birinji synpa baran gününden matematika dersine bolan gyzyklanmasynyň has-da uludygy duýulýar. Ikinji synpa barandan Mekan «Kämil bilim» okuw merkeziniň Türkmenabat şäherindäki şahamçasynda bilimini artdyrmaga höwes bildirýär. Bu ýerde Mekany merkeziň «Anzan mega» mental arifmetika mugallymy Meýlis Jelilow taýýarlaýar. Hut şu ýerde-de Mekan sanlar bilen berk dostlaşýar. Bu dostlaşyk bolsa ony geljekde halkara bäsleşigiň çempionlygyna çenli ýetirdi.

Sanly ulgam — özgerişleriň özeni

Türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň bilim ulgamyny kämilleşdirmek ugrundaky tutumly başlangyçlarynyň hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda dowamat dowam tapýandygy bizi gurmagyň we döretmegiň ýolunda täze-täze üstünliklere ruhlandyrýar. Döwlet Baştutanymyz tarapyndan kesgitlenen, sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly täze mümkinçilikleri kemala getirmegiň hasabyna çalt depginde ösýän bilim ulgamyny döwrebaplaşdyrmak syýasaty işjeň amala aşyrylýar. Ylmy-barlag institutlarynda, ýokary okuw mekdeplerinde, ýurdumyzyň beýleki ugurdaş düzümlerinde düýpli we amaly ylmy-barlaglaryň geçirilmegi, olaryň geriminiň giňeldilmegi üçin ähli zerur şertler döredilýär. Jemgyýetiň intellektual mümkinçiliklerini doly peýdalanmak, ykdysadyýetiň işjeň ösüşini gazanmak, hil taýdan täze derejä çykarmak üçin ylmyň öňdebaryjy gazananlaryny ornaşdyrmak esasy şert bolup, ol ýokary tehnologiýalary, düýpli we amaly barlaglaryň netijelerini peýdalanmak bilen gönüden-göni baglanyşyklydyr. Amala aşyrylýan maksatnamalar üstünlikli durmuşa geçirilip, ylmy hemmetaraplaýyn ösdürmek we onuň gazananlaryny ykdysadyýetde netijeli ulanmak, jemgyýetçiligiň intellektual kuwwatyny artdyrmak babatda alnyp barylýan beýik işleriň ähmiýeti has-da ýokarlanýar. Sanly aragatnaşyk, emel

Juwan ýürekleriň owazy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallasy bilen ýaş nesillerimiz üçin dünýäniň iň ösen talaplaryna laýyk gelýän milli bilim ulgamyny kemala getirmek, okatmagyň täze, häzirki zaman usullaryny ornaşdyrmak babatda alnyp barylýan işler özüniň oňyn netijelerini berýär. Saz elmydama şahsyýeti ösdürmekde möhüm ähmiýete eýe bolupdyr. Hor aýdymyny aýtmak, diňe çagalaryň saz ukyplaryny ösdürmän, eýsem, duýgularyna, jemgyýetçilik we ylmy taýdan ösüşine hem netijeli täsir edýär. Mekdepde hor aýdymy sapaklary okuwçylaryň saz älemi bilen tanyşmaklarynda aýratyn möhümdir. Çagalar hor aýdymyna gatnaşanda, saz nazaryýetiniň esaslaryny, ritmi, sazlaşygy öwrenýärler, eşidiş we ses ukyplaryny ösdürýärler. Bu bolsa olara saza has çuňňur düşünmäge we ýokary derejede ýerine ýetirmäge ýardam edýär. Horda aýdym aýdylmagy çagalaryň sesleri bilen yzygiderli işleşmegini talap edýär. Olar dem alyşlaryna gözegçilik etmegi, dogry äheň bermegi we sesiň işjeň häsiýetleri bilen tanyşmagy öwrenýärler. Mugallymyň ýolbaşçylygynda çagalar ses tehnikalaryny özleşdirýärler, bu bolsa olaryň sesleriniň hilini ýokarlandyrmaga ýardam edýär. Hor aýdymynyň esasy taraplarynyň biri hem diňlemek ukybydyr. Çagalar diňe öz sesl

Bilim — sazlaşykly ösüşiň egsilmez çeşmesi

Kämilligiň binýady

Hormatly Prezidentimiziň bilim babatda badalga beren özgertmeleri ýaş nesliň aň-düşünjeli, sowatly, ökde hünärli adamlar bolup ýetişmekleri baradaky alada ýugrulandyr. Ajaýyp zamanamyzda ýaş nesillere dünýä ülňülerine laýyk gelýän bilim ojaklarynda döwrebap bilim-terbiýe bermek döwlet syýasatynyň ileri tutulýan ugurlarynyň biridir. Şonuň üçin eziz Diýarymyzyň bagtyýar nesilleri  häzirki zaman okuw-tehniki enjamlary, kompýuterler, interaktiw-multimediýa tehnologiýalary bilen üpjün edilen mekdeplerde bilim alýarlar, sagaldyş we dynç alyş merkezlerinde saglyklaryny berkidip, günlerini şadyýan geçirýärler. Ýurdumyzda bilimiň mazmunyny baýlaşdyrmak, hiliniň dünýä derejesine laýyk bolmagyny gazanmak maksady bilen, sanly bilime uly ähmiýet berilýär. Ylmyň soňky gazananlary ulgama giňden ornaşdyrylýar. Bu bolsa bilimiň hiliniň ýokary bolmagyny üpjün edýär hem-de ýaş nesliň aň-düşünjeli, hünärine ökde, maksadaokgunly, döredijilikli pikirlenýän, tehnologiýalardan we daşary ýurt dillerinden baş çykaryp bilýän hünärmenler bolup ýetişmekleri üçin uly mümkinçilikleri döredýär.

Bilimli nesil — kuwwatly Watan

Ýaş nesillere bilim bermekde yhlasyny gaýgyrmaýan, uly abraýdan peýdalanýan mugallymlaryň biri-de Aýlar Annakuliýewadyr. Aýlar mugallym Ukraina döwletiniň Kiýew şäheriniň milli lingwistiki uniwersitetini üstünlikli tamamlap, Türkmengala etrabyndaky 4-nji orta mekdepde zähmet ýoluna başlaýar. Häzirki wagtda bolsa ýaş mugallym Ýolöten etrabyndaky 1-nji orta mekdepde işleýär. Aýlar mugallymyň 8 ýyl iş tejribesi bolup, ol iňlis dili dersi boýunça okuwçylara okatmagyň täze usullaryndan peýdalanyp bilim berýär. Onuň bilim berýän ýaş nesilleriň ders bäsleşigine yzygiderli gatnaşyp, mekdep hem etrap derejesinde ýokary netijeleri gazanýarlar. Mugallym ýaş nesilleriň bilimli, ata Watanymyza wepaly ýaşlar bolup ýetişmegi ugrunda yhlasyny gaýgyrman zähmet çekýär. Zähmetsöýer, hünäriniň ussady bolan Aýlar mugallyma ene-atalar çäksiz sagbolsun aýdýarlar.

Usuly-amaly maslahat geçirildi

Kaka etrap bilim bölüminiň iş meýilnamasy esasynda Kaka etrabynyň orta mekdeplerinde degişli hünärmenleriň, mekdep müdirleriniň, çagalar baglarynyň müdirleriniň arasynda usuly-amaly maslahat geçirildi. Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyna bagyşlanan usuly-amaly maslahat işjeňlige eýe boldy. Maslahatda hormatly Prezidentimiziň degişli Karary bilen tassyklanylan Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýada pedagogik işgärleriniň öňünde durýan wezipeler, esasy maksatlar, ýerine ýetirilmeli işler hakynda giňişleýin pikir alşyldy. Çykyş edenler agzalan Konsepsiýanyň umumybilim maksatnamalary boýunça bilim bermegiň ähli derejelerinde okatmagyň usulyýetini nazaryýet we tejribe taýdan yzygiderli kämilleşdirmäge, onuň döwrüň talaplaryna we halkara standartlaryna laýyklygyny üpjün etmäge, okuw-terbiýeçilik işlerine okatmagyň öňdebaryjy we has kämil, ýokary netijeli usullaryny giňden ornaşdyrmak arkaly ýaş nesliň kalbynda ata Watana, onuň şöhratly taryhyna, merdana we zähmetsöýer halkymyzyň milli däp-dessurlaryna, ýol-ýörelgelerine, edep kadalaryna, ruhy-ahlak gymmatlyklaryna, medeni we ruhy mirasyna buýsanjyň we sö

Göreldeli açyk sapaklar

Kaka etrabyndaky 17-nji orta mekdepde dersler boýunça göreldeli açyk  sapaklar yzygiderli geçirilýär.  Iňlis dili mugallymy Käkilik  Begiýewanyň 4-nji “b” synpyň okuwçylarynyň arasynda iňlis dili dersi boýunça geçen göreldeli açyk sapagy has uly gyzyklanma eýe boldy. Ýurdumyzda bilim özgertmelerini üstünlikli durmuşa geçirmek, ösüp gelýän ýaş nesle döwrebap bilim bermek, bilim işgärleriniň hünär ussatlygyny açyp görkezmek, öňdebaryjy iş tejribelerini öwrenmek hem-de ýaýratmak, şeýle-de  Türkmenistanda daşary ýurt dillerini okatmagy kämillesdirmegiň Konsepsiýasyny üstünlikli durmuşa geçirmek bilen bagly alnyp barylýan işleriň rowaçlanýandygyny bu gezekki göreldeli açyk sapagy aýdyň görkezdi.

Okuwçy ýaşlar internet olimpiadasyna gatnaşdylar

Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk instituty tarapyndan ýurdumyzyň umumybilim berýän orta mekdepleriniň 7-12-nji synp okuwçylarynyň arasynda türkmen dili we edebiýaty dersleri boýunça guralýan internet olimpiadasynyň II tapgyryna Kaka etrabynyň mekdep okuwçylary işjeň gatnaşdylar. “Türkmenistanda sanly bilim ulgamyny ösdürmegiň Konsepsiýasyny”, “Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyny” we olary durmuşa geçirmegiň Meýilnamalaryny ýerine ýetirmek, bilim ulgamyna innowasiýalary giň gerimde ornaşdyrmak, şeýle-de mekdep okuwçylarynyň arasynda türkmen dili we edebiýaty dersleri boýunça has zehinlileri ýüze çykarmak bu olimpiadanyň esasy maksady bolup durýar. Şoňa görä-de, olimpiadanyň nobatdaky tapgyryna taýýarlykly gelen etrabymyzyň mekdep okuwçylary türkmen dili we edebiýaty dersleri boýunça zehin-başarnygyny doly derejede görkezdiler. Olaryň birnäçesiniň görkezijileri has-da guwandyryjy boldy.

Kitap — hazyna

Gahryman Arkadagymyzyň belleýşi ýaly: «Kitap adamyň döreden täsin we beýik gudratydyr. Ol döwürleriň aýnasy, ynsanyň özünden soňky nesillere goýup gidýän, bahasyna ýetip bolmajak mirasydyr. Bu gudratda adamzat durmuşynyň müňýyllyklaryň dowamyndaky ösüşi, ylym-bilimde ýeten sepgitleri, döwürleriň syýasy, ykdysady we medeni baglanyşygy, umuman, asyrlaryň ýaňy beýan edilýär». Bu jümlede türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň kitaba goýýan belent sarpasy açylyp görkezilýär. Şonuň bilen baglylykda, Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ildeşlerimiziň arasynda kitaba bolan gyzyklanmanyň barha artmagy örän guwandyrýar. Kitap okamaga islegiň artýandygyna kitaphana işgäri hökmünde gündelik durmuşymyzda has anyk göz ýetirýäris. Kitaphana ýazylýan okyjylaryň sany yzygiderli artýar. «Pähim-paýhas ummany Magtymguly Pyragy» ýylynyň geçen on aýynda welaýatymyzyň kitaphanalaryna täze ýazylan okyjylaryň sanynyň 8 müň 500-e golaýlamagy hem munuň subutnamasydyr. Şeýlelikde, bu gün welaýatymyzyň kitaphanalarynyň okyjylarynyň sany 115 müňden geçýär.

Röwşen geljegimiziň aladasy

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe milli bilim ulgamy döwrebap ösýär, kämilleşýär. Bu ugurdaky Döwlet maksatnamalarydyr konsepsiýalaryň üstünlikli durmuşa geçirilmegi bilen ýaş nesle berilýän bilim-terbiýäniň netijeliligi ýokarlanýar, kämil şahsyýetleriň kemala gelmegine täze şertleri emele getirýär. Türkmenistanda umumybilim maksatnamalary boýunça okatmagyň usulyýetini kämilleşdirmegiň 2028-nji ýyla çenli Konsepsiýasyna, Türkmenistanda daşary ýurt dillerini okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyna, Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasyna laýyklykda durmuşa geçirilýän işler has-da guwandyrýar. Ösüp gelýän ýaş nesle döwrebap bilim we terbiýe bermäge gönükdirilen, täzeçillige daýanýan özgertmeleriň rowaçlanmagyna itergi berýän bu Konsepsiýalaryň durmuşa geçirilmegine bilim-terbiýeçilik edaralaryň işgärleriniň her biri mynasyp goşandyny goşýar.

Döwrebap ösüşler

Ýurdumyzy ylym we sanly tehnologiýalar esasynda senagatlaşdyrmak, ýokary tehnologiýalary, innowasiýalary döretmek hem-de olary önümçilige ornaşdyrmak maksady bilen alnyp barylýan işler sazlaşykly ösüşi üpjün edýär. Ylym ulgamyny ösdürmek, düýpli ylmy-nazary, ylmy-amaly barlaglary geçirmek, öňdebaryjy tehnologiýalary döretmek «Türkmenistanda ylym ulgamyny ösdürmegiň 2024 — 2052-nji ýyllar üçin Strategiýasynda» öz beýanyny tapýar. Ýurdumyzda ylmyň gazananlaryny ykdysadyýetimiziň pudaklaryna ornaşdyrmakda, geljegi uly önümçilikler babatda bilimiň, ylmyň, önümçiligiň baglanyşygyny has-da ýokarlandyrmakda giň gerimli işler durmuşa geçirilýär. Ylmy ösdürmegiň häzirki zaman nusgalaryna çalt depginde geçmek, düýpli hem amaly ylymlaryň, ylma esaslanýan tehnologiýalaryň gazananlaryny önümçilige giňden ornaşdyrmak, ýokary taýýarlykly ylmy işgärleri, hünärmenleri taýýarlamak döwletimizde möhüm wezipeler hökmünde kesgitlenildi. Bäsdeşlige ukyplylyk, innowasiýalar, täze iş orunlarynyň döredilmegi köp babatda tehnologiýalaşdyrmak işleriniň depgini bilen şertlenilýär. Ýurdumyzda sanly tehnologiýalary ulanmak arkaly täze senagat düzümlerini kemala getirmegiň hasabyna çalt depginde döwrebaplaşdyrmak syýasaty işjeň amala aşyrylýar. Häzirki wagtda ýurdumyzda ykdysadyýet

Bagtyýar durmuşyň gözbaşy

Ösen tehnologiýalardan peýdalanmak

Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ata Watanymyz beýik maksatlara gönükdirilen bilim syýasaty bilen rowaçlanýar. Gahryman Arkadagymyzyň we Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen bagtyýar nesiller üçin ägirt uly aladalar edilýär. Bilimiň halkara giňişligine çykarylmagynda sebitde we dünýäde iň köp ulanylýan dilleriň biri hasaplanýan iňlis diliniň öwrenilmegine uly orun berilýär. Daşary ýurt dillerini ynamly, ygtybarly ulanmakda umumybilim basgançagynyň ähmiýeti uludyr. Munuň şeýledigi orta mekdeplerde iňlis diliniň grammatikasynyň we sözleýşiniň öwredilmeginiň barha kämilleşdirilmelidigini delillendirýär. Jemgyýetçilik ýaşaýşynyň dürli ugurlarynda bolşy ýaly, häzirki ösýän döwür bilim ulgamynda hem, şol sanda daşary ýurt dillerini okatmakda hem täze tehnologiýalaryň döredilmegine we ulgamda ulanylyşynyň işjeňleşdirilmegine getirdi. Döwrebap tehnologiýalaryň sapakda peýdalanylmagy täze usulyýetleri ýüze çykardy. Şeýle usulyýetleriň kämilleşdirilmeginde okatmagyň döwrebap serişdeleriniň, has oňaýly sanly tehnologiýalaryň okuw işinde giňden ulanylmagy möhüm orny eýeleýär.

Sapakda öwrediji oýunlaryň orny

Başlangyç we ýokary synplarda okatmagyň esasy talaplarynyň biri-de çagalarda gowy gylyk-häsiýetleri terbiýelemek, olaryň ukyp-başarnyklaryny ösdürmek bolup durýar. Ýurdumyzyň orta mekdeplerinde daşary ýurt dili hökmünde okadylýan rus dili sapaklarynda çagalaryň ukyp-başarnyklaryny we pikirleniş, sözleýiş endiklerini ösdürmegiň iň täsirli usuly didaktiki oýunlar bolup durýar. Didaktiki oýunlar — bu okuwçylar üçin öwrediji oýunlardyr, mugallymlar üçin bolsa okatmagyň usulydyr. Başlangyç we ýokary synplarda rus dili sapaklarynda didaktiki oýunlar sapagyň islendik tapgyrynda we dürli görnüşli sapaklarda ulanylyp bilner. Bu oýunlar, esasan hem, sapagyň täze temany berkitmek, ýalňyşlyklar üstünde işlemek, şeýle hem gaýtalamak, sapagy jemlemek we umumylaşdyrmak bölümlerinde ulanylsa, has-da ýerlikli bolar. Şeýle hem ýaş aýratynlyklaryna garamazdan, sapagyň başynda (guramaçylyk döwründe), öý işiniň ýerine ýetirilişini barlamakda, söz baýlyklaryny kämilleşdirmekde hem ulanmak mümkin. Didaktiki oýunlar çagalaryň aňynyň ösmegine kömek edýär. Olaryň öý işini ýerine ýetirmeginde özbaşdak ýumuşlar bilen işlemegine ýardam edip, işjeňligini artdyrýar. Bu oýunlaryň kömegi bilen çagalar täze temany çalt kabul edýärler we özleriniň döredijilik ukyplaryny ösdürýärler

Daşky gurşawy goramagy öwretmek

Tebigat dünýäsini, onuň janly-jandarlaryny goramak biziň her birimiziň borjumyz bolup durýar. Öz okadýan geografiýa dersim boýunça ýokary synplarda guraýan sapaklarymda tebigat dünýäsine aýawly çemeleşmek bilen bagly meselelere aýratyn ünsi çekýärin. Has takygy, 10-njy synpda «Daşky gurşawy goramak» diýen temany geçenimde, tebigatyň ösümlik we haýwanat dünýäsini goramaga, meýdan zolaklaryny, suwlary hapalamazlyk düzgünlerine okuwçylaryň ünslerini çekdim. Tebigaty zyýanly täsir edýän maddalardan goramagyň, ösümlikleriň, haýwanlaryň ýaşamagy we köpelmegi üçin amatly şertleri döretmegiň düzgünleri dogrusynda hem gysgajyk söhbetdeşlik guradym. Ýurdumyzyň ähli welaýatlarynda hereket edýän döwlet goraghanalarynyň we çäkli goraghanalaryň ösümlik, haýwanat dünýäsini goramakda uly ähmiýetiniň bardygy hakynda maglumat berdim. Synp tagtasynda öýe berlen tema boýunça okuwçylar sapagy gürrüň berdiler. Goraghanalaryň alyp barýan işleri boýunça sowal-jogap alşyldy. Türkmenistanyň Gyzyl kitabynyň ähmiýeti barada okuwçylar öz pikirlerini beýan etdiler. Ýurdumyzyň derýalary, kenar ýakalarynda bag-bakjalygy döretmegiň zerurlygy ýaly durmuş ähmiýetli işler dogrusynda okuwçylaryň pikirlerini hem soradym. Multimedia tagtasynda Türkmenistanyň tebigaty barada şekillendirilen sl

Çagalara özbaşdak ýumuşlary tabşyrmak

Dersler boýunça başlangyç synp okuwçylarynyň hasaplamalara bolan gyzyklanmasy has uludyr. Çagalar bagyndan gelen körpe eýýäm sanamagy, goşmagy, aýyrmagy bilýär. Matematika sapagynda geometrik şekilleri saýgarmagy we tanamagy üçin olary dürli görnüşli reňkler bilen tapawutlandyrýaryn. Surat sapaklarynda hem matematikadaky mysallarda ulanylan geometrik şekilleriň atlaryny reňkleriň üsti bilen ýatladýaryn. Öýe iş hökmünde çagalaryň boş wagtlaryny manyly geçirmek maksady bilen, goşmaça ýumuşlary tabşyrýaryn. Ene dili sapaklarynda ertekilerde agzalýan jandarlaryň, gahrymanlaryň öý haýwanlaryna ýa-da ýabany haýwanlara degişlidigini ýazyp gelmeklerini tabşyrýaryn. Surat sapaklarynda özbaşdak surat çekmek işlerine hem aýratyn çemeleşýärin.