HABARLAR

Yl­my özgertmelere sal­dam­ly go­şant

Hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygy bilen ýurdumyzyň orta we ýokary okuw mekdepleriniň ählisinde ýaşlara berilýän ylym-bilimiň derejesiniň dünýä ülňülerine laýyk bolmagyny gazanmak bilen baglanyşykly uly işler amala aşyrylýar. Dünýä ylmyndaky iň täze gazanylanlar, döwrebap tehnologiýalar ylym-bilim edaralarynyň işine giň gerimde ornaşdyrylýar. Hut şu nukdaýnazardan ylym-bilim işgärleriniň öňünde goýulýan wajyp wezipeleri amala aşyrmak üçin ýaşlary döwrebap okatmak, kesbine kämil hünärmenleri ýetişdirmek işini barha kämilleşdirmek zerur bolup durýar. Bu ugurda birnäçe döwlet resminamalary taýýarlanylýar we amalyýete ornaşdyrylýar. Hormatly Prezidentimiziň 2020-nji ýylyň 4-nji dekabrynda gol çeken Kararyna laýyklykda tassyklanylan Türkmenistanda tebigy we takyk ylmy ugurlara degişli dersleri okatmagy kämilleşdirmegiň Konsepsiýasynda bu ugurdaky dersleri okatmagyň usullary jikme-jik beýan edilýär. Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynda hem bu Konsepsiýany amala aşyrmak boýunça ýerine ýetirilmeli çäreleriň meýilnamasyna laýyklykda okuw-terbiýeçilik işiniň netijeliligini ýokarlandyrmak boýunça giň gerimli işler alnyp barylýar. Dünýä ylmynyň we döwrüň ýokary tizlikdäki ösüşinden ugur alyp, matematikany okatmagyň usulyýe

22 Fewral 2021

Ylym

Ruhy baýlygy wagyz edip

Kitap adamlary, jemgyýetimizi kämilleşdirmekde gymmatly ruhy serişde bolmagynda galýar. Ol adamlaryň döredijilik ukyplarynyň açylmagyna, dünýägaraýşynyň giňelmegine, biliminiň artmagyna ýardam edýär. Kitap halka bilim berýän, adamzady dogry ýola ugrukdyrýan hazynadyr, her bir halkyň, döwrüň, jemgyýetiň ruhy gymmatlygydyr. Ýurdumyzyň ýaşlaryny watansöýüjilik ruhunda terbiýelemekde, olarda sadalyk, päklik, mähribanlyk, sahawatlylyk, hoşniýetlilik, wepalylyk duýgularyny oýarmakda kitaphanalaryň mümkinçilikleri giňdir. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe döredijilik adamlary, medeniýet işgärleri, mugallymlar we mekdep okuwçylary, alymlar, kitap söýüjiler köpçüligi üçin gapylary giňden açylan kitaphanalar özboluşly täsinlikler dünýäsi hökmünde olary özüne çekýär.

19 Fewral 2021

Ylym

Ylma höwesli ýaşlar

Daşky gurşawy goramak, tebigy baýlyklardan aýawly peýdalanmak we ekologiýa abadançylygyny üpjün etmek hormatly Prezidentimiziň öňe sürýän döwlet syýasatynyň möhüm ugurlarynyň hatarynda durup, diňe bir ýurdumyzda däl, eýsem, bütin dünýäde iňňän derwaýys meseleleriň biridir. Bu ugurda amala aşyrylýan işleriň hatarynda her ýyl ýurdumyzda millionlarça düýp agaç nahallarynyň oturdylyp, ýaşyl zolaklaryň döredilmegini, gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmelerini öwrenmek we durmuşa ornaşdyrmak boýunça taslamalaryň taýýarlanylmagyny aýratyn bellemek gerek. Ýurdumyzda gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň mümkinçiliklerini düýpli öwrenmek, ylmy-tehniki barlaglary döwrüň talaplaryna laýyklykda kämilleşdirmek, ylmyň, bilimiň we önümçiligiň arabaglanyşygyny ýokarlandyrmak maksady bilen, hormatly Prezidentimiziň Karary esasynda Türkmenistanyň Ylymlar Akademiýasynyň Gün energiýasy instituty Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň garamagyna berildi. Bu Karardan gelip çykýan wezipeleri durmuşa geçirmek maksady bilen, Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynda «Gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleri» ylmy-önümçilik merkezi döredildi. Häzirki wagtda bu ylmy-önümçilik merkezinde gaýtadan dikeldilýän energiýa çeşmeleriniň netijeliligini ýokarlandyrmak,

17 Fewral 2021

Ylym

«San­ly çöz­güt — IT meý­dan­ça»: in­no­wa­si­on teh­no­lo­gi­ýa­la­ryň giň müm­kin­çi­lik­le­ri

Hor­mat­ly Pre­zi­den­ti­miz 6-njy few­ral­da san­ly wi­deoa­ra­gat­na­şyk ar­ka­ly ýur­du­my­zyň ulag-ara­gat­na­şyk top­lu­my­ny ös­dür­mek bo­ýun­ça ge­çi­ren iş mas­la­ha­tyn­da ta­lyp­la­ryň, mu­gal­lym­la­ryň we yl­my iş­gär­le­riň de­giş­li ugur­lar bo­ýun­ça yl­my açyş­la­ry, oý­lap ta­pyş­la­ry üçin ze­rur müm­kin­çi­lik­le­riň dö­re­dil­me­li­di­gi­ni we ola­ryň önüm­çi­li­ge or­naş­dy­ryl­ma­ly­dy­gy­ny bel­le­di. Mil­li Li­de­ri­mi­ziň gol­daw ber­me­gin­de «Türk­me­na­ra­gat­na­şyk» agent­li­gi bi­len bir­lik­de, Türkmenistanyň Te­le­kom­mu­ni­ka­si­ýalar we in­for­ma­ti­ka ins­ti­tu­ty­nyň bin­ýa­dyn­da dö­re­di­len, ho­ja­lyk ha­sap­la­şy­gy esa­syn­da iş­le­ýän «San­ly çöz­güt — IT meý­dan­ça» ho­ja­lyk jem­gy­ýe­tin­de bu ugur­da ne­ti­je­li iş­ler dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Bu ýer­de ta­lyp­lar, mu­gal­lym­lar we hü­när­men­ler tä­ze tas­la­ma­la­ry taý­ýar­la­ma­ga we önüm­çi­li­ge or­naş­dyr­ma­ga gat­naş­ýarlar, tej­ri­be alyş­ýarlar hem-de mag­lu­mat teh­no­lo­gi­ýa­la­ry bo­ýun­ça okuw­la­ry geç­ýär. Türkmenistanyň Te­le­kom­mu­ni­ka­si­­ýa­lar we in­for­ma­t

17 Fewral 2021

Ylym

Şöhratdan doly bakylyk

«Pedagogika» grek sözi bolup, çagany elinden tutup ýöredýärin diýen manyny aňladypdyr. Häzirki zaman pedagogikasynyň gysga, umumy we dogry kesgitlemesi – çagany terbiýelemek baradaky ylymdyr. Bu ýerde «terbiýe» sözi giň manyda ulanylyp, ol bilim bermegi, okatmagy, ösüşi öz içine alýar. Durmuşda ösüp gelýän ýaşlara terbiýe bermekde tejribe toplan ussat adamlaryň döremegi pedagogika ylmynyň peýda bolmagyna getiripdir. Ýörite taýýarlygy bolan, pedagogiki iş bilen meşgullanýanlara “mugallym” diýilýär. Gahryman Arkadagymyz “Älem içre at gezer” atly romanynda mugallymy bagty çüwen adam hökmünde belläp geçýär we ol “öz döwründe-de, geljekde-de öçmejek yz galdyrýar. Bu babatda mugallymdan bagty çüwen ýok. Çünki olaryň sepen tohumlary döwürdeşleriniň, soňra olaryň nesilleriniň ynsan mertebesinde mynasyp orun alýar...” diýip beýan edýär. Her bir adamyň durmuşy bilen bagly başga bir hünäri göz öňüne getirmek kyn bolsa gerek. Ýerine ýetirilýän işleriň arasynda mugallymyň işi iň çylşyrymlysydyr diýsek ýalňyşmarys. Mugallymçylyk aýratyn hormatly kärdir. Durmuşymyzyň, jemgyýetimiziň ertir nähili boljakdygy şu günki mugallymlaryň işiniň netijesine baglydyr. Hormatly Prezidentimiz “Bilim — bagtyýarlyk, ruhubelentlik, rowaçlyk” eserinde: “Ata Watanymyzyň

16 Fewral 2021

Ylym

Ekologiýa arassaçylygynyň hatyrasyna (Tanyş boluň, ýaş alym!)

Türkmenistanly talybyň işläp taýýarlan bioplastik torbalary ekologiýa zyýanly galyndylary azaldar ÝAŞ ALYM BARADA GYSGAÇA MAGLUMAT: Patma Igdyrowa, Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň Himiýa we nanotehnologiýa fakultetiniň 4-nji ýyl talyby.

15 Fewral 2021

Ylym

Röwşen günlere guwanan («Garaşsyzlyk gadyry» çeper-publisistik toplumdan)

Anyk ýadymda galypdyr, 1998-nji ýylyň alabaharydy. Bir gün iş ýerime —«Garagum» žurnalynyň redaksiýasyna ýazyjy Rejepmyrat Durdyýew geldi. Asla-ha ol Metbugat öýüne ýygy-ýygydan gelýärdi. Sebäbi iş ýeri «Magaryf» neşirýaty bu ýerden taýakatym ileridedi. Sulhumyz alşansoň, meni hamrak görýän ýazyjy şol gezek goltugynda göterip gelen galyň papkasyny uzatdy: — Inim, boş wagtyň şuny bir okap görsene. Redaktirlejek diýseňem garşy bolup durman. Iki bähbidiň bolar, hem-ä bilmeýän zatlaryňy taparsyň, hemem eliň türgenlener. Höweseklik bilen okap ugradym. Hat ýazýan maşynkadan geçen kagyzlaryň ilkinji sahypasynyň dik depesindäki ýazgyda nazarym esli eglendi: «Gardaş! Bir pursat aýak çek-de, daş-töweregiňe, geçmişiňe ser sal! Ömrüňde näme işler bitirdiň? Geljek nesle nämeler goýýaň?». Kelläme gelen pikir: «Beh, bu adam aňyrdan-durmuş filosofiýasyndan tutýar-aý. Beýle towlamy başdan berk işilen eseriň bir hikmeti-hä bolmaly».

14 Fewral 2021

Ylym

Täze saýt ― täze mümkinçilikler

Hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzyň bilim ojaklarynda sanly ulgamlardan giňden peýdalanmak baradaky tabşyryklaryna jogap edip, Seýitnazar Seýdi adyndaky Türkmen döwlet mugallymçylyk institutynyň resmi web saýty açyldy. Ol «Baş sahypadan», «Täzelikler», «Fakultetler», «Ylym», «Dalaşgärler üçin», «Biz barada» we «Habarlaşmak» sahypalardan ybarat. www.tdmugi.edu.tm salgysynda ýerleşýän resmi saýtyň «Baş sahypasyny» institutyň resmi nyşany we surat galereýasy bezeýär. Şeýle hem bu ýerde beýleki sahypalaryň gysgaça görnüşleri ýerleşdirilipdir. «Baş sahypanyň» aşaky bölümleriniň birinde institut barada umumy maglumatlar bar. Bu maglumatlarda onuň fakultetleriniň, hünärleriniň, mugallymlarynyň we talyplarynyň umumy sany görkezilýär.

12 Fewral 2021

Ylym

Ylym — ösüşleriň gözbaşy

Berkarar Watanymyz gün-günden ösýär, özgerýär. Ýurdumyzyň ähli ugurlardaky ösüş-özgertmeler döwlet Baştutanymyzyň edýän taýsyz tagallalaryndan, kabul edýän milli we döwlet maksatnamalaryndan gözbaş alýar. Bu gün ata Watanymyzyň ykdysady kuwwatyny pugtalandyrmak, senagat mümkinçiliklerini artdyrmak, durmuş düzümini döwrebaplaşdyrmak, sebitleri toplumlaýyn ösdürmek, türkmenistanlylaryň ýaşaýyş-durmuş şertlerini yzygiderli gowulandyrmak boýunça amala aşyrylýan giň gerimli işler has-da guwandyryjydyr. Ýurdumyzy ählitaraplaýyn gülledip ösdürmekde ylma aýratyn uly bil baglanylýar. Hormatly Prezidentimiz: «Sazlaşykly ösýän Bitarap Türkmenistan dünýäniň ylmy giňişligine işjeň goşulýar. Ýurdumyzyň ykdysady kuwwatyny berkitmekde, sanly ulgamy ösdürmekde, täze senagat pudaklaryny döretmekde, iri taslamalarydyr milli maksatnamalary durmuşa geçirmekde ylmyň ähmiýeti uludyr» diýip bellemek bilen, ylmyň ösüşine ileri tutulýan ugurlaryň biri hökmünde ähmiýet berýär. Şoňa görä-de, ata Watanymyzda ylym ulgamy dünýä ölçeglerine laýyklykda ösdürilýär, onuň kanunçylyk we maddy-enjamlaýyn binýady berkidilýär. Türkmen ylmynyň maksatnamalaýyn esasda ösdürilmegine gönükdirilen tagallalaryň ähmiýeti aýratyn uludyr. Geçen ýyl «Türkmenistanda ylym ulgamyny 2020 — 2025-

11 Fewral 2021

Ylym

Ylymly il ozar

Mälim bolşy ýaly, döwletiň kuwwatlylygy onuň ylym derejesi bilen kesgitlenilýär. Ýurdumyzda ýaş nesliň ylymly-bilimli, giň dünýägaraýyşly, kämil sowatly bolup ýetişmegi ugrunda edilýän aladalar öz miwesini berýär. Bu gün geljegiň kämil binýadyny ylym-bilimde görýän bagtyýar ýaşlarymyz dünýä ülňülerine laýyk gelýän ýokary okuw mekdeplerinde bilim, ylym alyp, hormatly Prezidentimiziň ynamyna wepaly bolmaga çalyşýarlar. Tehnologiýanyň ösýän döwründe sanly bilim ulgamynyň ornaşdyrylmagy bilen ýaşlar üçin uly mümkinçilikler açyldy. Häzirki wagtda sanly bilim ulgamy arkaly ýaşlara bilim bermegiň ähli basgançaklarynda okatmagyň maksatnamalary peýdalanylyp, elektron kitaplar, şeýle-de uzak aralykdan bilim bermek ýaly usullar ulanylýar. Sanlylaşdyrmak milli ykdysadyýetimiz üçin döwrebap usul bolup, hil taýdan bilimiň kämilligini, netijeliligini artdyrýar.

7 Fewral 2021

Ylym