Türkmenmetbugat

Gowy adam

Türkmen çagalar şahyrlary hakynda gürrüň açylanda ilkinjileriň hatarynda Gurban Çöliýew ýadyňa düşýär. Onuň dürli ýyllarda döreden goşgulary okyjylaryň arasynda gyzyklanma döredipdi. Maňa onuň bilen bile işleşmek miýesser etdi. Ol häsiýeti boýunça giňligi, ýüreginiň arassalygy, sahawatlylygy bilen tapawutlanýardy. Şahyryň Garagum barada, giň sähradyr düzler, daglar hakynda döreden birnäçe goşgulary bar. Şahyryň «Bagt näme?» atly kitabyndaky «Bir gudrat» atly goşgusynda şeýle setirler bar: Gumdadyr türkmeniň köki, özeni,Çölüň şemalyna ýuwar ýüzüni.Çölde biten ak gandymy, sözeni,Mydam taryp etjek Gurban Çölüdir.

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Halypa hatyrasy belentdir

Her ynsanyň ömür menzillerinde aýny gerek pursatlarda sataşyp, çelgi mysaly ýol görkezýän, her sözi gyzyla barabar pentler bilen durmuşyňa many çaýýan perişdepisint ynsanlar bolýar. Beýle kişiler mydama ýagşylykda ýatlanylýar. Ýagşylykda ýatlanylmaga mynasyp şeýle halypalaryň biri-de filologiýa ylymlaryň doktory, şahyr Gurbandurdy Geldiýewdir. Gurbandurdy Geldiýew 1942-nji ýylyň 30-njy dekabrynda Balkan welaýatynyň Gyzylarbat şäherinde dünýä inýär. 1962-nji ýylda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetine okuwa girip, 1967-nji ýylda bu ýokary okuw mekdebini üstünlikli tamamlaýar. Ol 1967 — 1969-njy ýyllarda «Sowet edebiýaty» (häzirki «Garagum») žurnalynda korrektor, 1969 — 1971-nji ýyllarda «Türkmenistan» neşirýatynyň redaktory, 1971 — 1975-nji ýyllarda Magtymguly adyndaky Türkmen döwlet uniwersitetiniň türkmen dili we edebiýaty kafedrasynyň uly laboranty, 1975 — 1979-njy ýyllarda Türkmenistanyň Bilim ministrliginiň Mugallymçylyk ylmy-barlag institutynyň türkmen dilini okatmagyň we öwretmegiň metodikasyny öwrediş bölüminiň uly ylmy işgäri bolup işleýär. Soňky ýyllarda ol ýokary okuw mekdepleri bolan Döwletmämmet Azady adyndaky Türkmen milli dünýä dilleri institutynyň türkmen dili we edebiýaty kafedrasynyň müdiri, 2001 — 2016-njy ýyllarda Halkara türk

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Magtymguly Pyraga

Bakylyga ornap, taryha siňen,Dillere, kalplara ornaşan adyň.Ynha, pataň alan bu ulus-iliň,Dünýäniň ýüzünde ýollary aýdyň. Seniň arzuw eýlän zamanaň bu gün,Garagum çölüniň gujagy gülli.Döwlet guşy gonan merdana halkyň,Bu eziz Watanyň ykbaly güldi.

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Akyldaryň goşgularynda taryhy wakalaryň beýany

Türkmeniň beýik akyldar ogly Magtymguly Pyragynyň döredijiligi umumadamzadyň genji-hazynasydyr. Pyragynyň şygryýet dünýäsinde ýüzlenmedik temasy ýokdur. Onuň şygyrlarynda watançylyk, erkinlik, ajaýyp ýurt gurmak baradaky islegler eriş-argaç bolup geçýär. Şol bir wagtda, Pyragynyň goşgulary hem pähim-paýhas nury, hem taryhy çeşmeleri beýan edýän etnografiki gollanma bolup çykyş edýär. Mysal üçin, onuň anyk maglumatlara esaslanýan «Çowdur han» goşgusynda 1753 — 1755-nji ýyllarda Etrek — Gürgen türkmenleri, Owganlar we Eýranlylar bilen bolup geçýän syýasy ýagdaýlar beýan edilýär. 1754-nji ýylda Çowdur han, Döwletaly han, Muhammedaly han, Begenjaly han, Magtymgulynyň süýtdeş doganlary Mämmetsapadyr Abdylla dagy ýörite Owganystana barandyklaryny «Çowdur han üçin» diýen goşgusynda anyk beýan edýär: Ahmet patyşadan habar tutmaga,Umyt etdi iller Çowdur han üçin.Sag-salamat baryp, gaýdyp gelmäge,Oňmady ykballar Çowdur han üçin.

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Aşyky

Myhman tapylmaz Myhmandyr adamzat, dünýä öýünde,Gider bir gün mundan, myhman tapylmaz.Bu dem ganymatdyr, sürüň döwrany!Amanatdyr, tende bu jan tapylmaz.

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Üç nesihat

(Tymsal) Bir baý kişiniň ýalňyz ogly bolupdyr. Kakasy dünýäsini täzelemeginiň öňüsyrasynda ogluny ýanyna çagyryp, şeýle diýipdir:

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Söz manysy

Depme Türkmen edebiýatynyň nusgawy wekili Nurmuhammet Andalybyň doglan obasy bolan Garamazy bilen ýanaşyk obanyň «Depmeçi» diýlip atlandyrylýandygyny, türkmen taýpalarynyň arasynda depmeçi atly tiräniň bardygyny bilýän hem bolsam, depmäniň nähili zatdygyny anyk göz öňüne getirip bilemokdym. Mirashanalarda hem işjeň ýagdaýy görkezip duran juwazdyr jykyry gören bolsamam, depmä duş gelenim ýadyma düşenok. Onsoň bilýän adamlardan sorap, depme baradaky käbir zatlary anykladym.

4 Dekabr 2024

Edebiýat

Ene mähri

(Hekaýa) — Hawa, balalarym —  diýip, garry enemiz gürrüňe başlady: — Gudraty Güýçli Allatagala şeýle bir nur döredenmiş, ol nuruň zerrejigem düşen ýerinde ylla Gün şöhlesi ýaly ýagtylyk dörediji bir keramaty emele getirýärmişin. Gudraty Güýçli şol nurundan ilki How enemize paý beripdir. Zenan ähliniň mähirli bolmagam şondan gaýdan bolsa gerek. Çünki ilkibaşda paý alana köpräkden düşýär-dä. Ýer ýüzünde ýaşamaga höküm edilenleriň ählisine berlen şol nura «söýgi» diýip at goýupdyrlar. Ýer ýüzünde ýaşaýan janly-jandarlaryň söýgi paýyndan binesip galany ýokdur. Kimler çagasyny söýer, kimler ýaryny söýer. Watana bolan söýginiň serhedi ýok bolsa gerek. Ony diňe ýurduňdan aýra düşen çagyň bilersiň diýýärlerem weli... Aý, ýok, balalam, serediň, haýsyňyz şu oturan öýümizi, baglyga basyrynyp oturan obamyzy gowy göreňzok?! Birje günlük daýzalaryňyza gitseňizem: «Öýümizi göresimiz geldi, ene» diýýäňiz-ä! Ana, Watan, toprak söýgüsidir şo, balalam!

4 Dekabr 2024

Edebiýat